A s o s L a r I toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini

1 Qarang: А рабско-русский словарь. - М.: 1962. - 91 с.
2 0 ‘sha kitob. С. 765.
295

---

va «botil»ligi haqida «Hidoya»da shunday deyiladi: «Mut’a birorta 
ayolga: men sendan falon muddatga faloncha pul evaziga (jinsiy) 
foydalanaman» — deyishdir.
Oilaning psixologik, ijtimoiy-ma’naviy muhitining farzand tar-
biyasiga ta’siri. Oila nomusi va sha’nini saqlashda ota-ona va
farzandlar mas’uliyati. 
Har bir insonning shakllanishi, voyaga 
yetishi, o‘zini shaxs sifatida namoyon etishida u tarbiya topgan 
oiladagi tarbiyaning, ma’naviy-ruhiy muhitning o‘rni kattadir. 
Shuning uchun ham ajdodlarimiz qurilajak oilaning mustahkam- 
ligini ta’minlaydigan jihatlarga alohida e’tibor qaratganlar. Yetti 
pushtini surishtirishdan tortib, oilaviy tutumini, mahalladoshlari- 
ning bo‘lajak qudalar, kuyov yoki kelin haqidagi fikrlarini, kasbu 
korini batafsil o‘rganishgan. Yosh oila asoschilarining oila qu- 
rishga tayyorgarligini hisobga olish esa eng muhim omil sanalgan.
Haqiqatan ham, yoshlarning jismonan yetuklikka erishgani 
hali ularni oila qurishga tayyorligini bildirmaydi. Qachonki, ikki 
yosh ham kichik jamiyat, ya’ni oilani barpo etishga ruhan tayyor 
bolsalar, shundagina to‘kis oila bunyod bo‘lishi mumkin. Mu- 
taxassislarning fikrlariga qaraganda, bugungi kunda ayrim ota- 
onalar orzu-istaklarini tezroq ro‘yobga chiqarish maqsadida yoki 
farzandi oldidagi mas’uliyatdan qochish uchunmi, farzandlarini 
erta turmush qurishga undashmoqda. Ming afsuski, bu ko‘pincha 
ajralishlar bilan tugamoqda.
Oilada er-xotin bir-biri bilan nafaqat sevgi-muhabbat rishtalari 
orqali bog‘langan, balki iqtisodiy-ijtimoiy, ma’naviy-tarbiyaviy, 
eng muhimi avlodlarni dunyoga keltirish, tarbiyalash va jami- 
yatga yetkazib berishdek o‘ta mas’uliyatli vazifa bilan ham o‘zaro 
bog‘liqdirlar. Chunki «oila hayotning, avlodlarning davomiyligini 
ta’minlaydigan, muqaddas urf-odatlarni saqlaydigan, kelajak nasl- 
lar qanday inson bo‘lib yetishishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadigan 
tarbiya o'chogldir»1. Bunda ularning maqsad-muddaolari uyg‘un, 
intilishlari mushtarak bo‘lishi katta ahamiyat kasb etadi.
Oila insonning o‘z imkoniyatlarini ro'yobga chiqarishga sha- 
roit tug‘diradigan, ruhan orom oladigan makoni bo‘lishi bilan