A. S. (guruh rahbari); Fattohov

90- rasm.

125

E (eB)

–13,53

91. 
    rasm.
    
    91. 
        rasmda atomning yorug‘lik yutib biror holatlardan boshqalariga o‘tishlari strelkalar bilan tasvirlangan. Bor nazariyasini vodorod ato- miga tatbiq etib, uning yordamida vodorod atomi spektrining miqdoriy nazariyasini yaratish mumkin bo‘ldi. Biroq vodorod atomidan keyin tur- gan geliy atomi uchun Bor tasav- vurlari yordamida miqdoriy nazariya yaratish mumkin bo‘lmadi. Geliy atomi va undan murakkabroq atom- lar uchun Bor nazariyasi faqat sifat jihatdangina (biroq juda muhim
        

bo‘lgan) xulosalar chiqarishga imkon berdi. Chunki Bor nazariyasi
chala va ichki ziddiyatli nazariyadir. Bir tomondan, vodorod atomi nazariyasini tuzishda klassik mexanikaning odatdagi qonunlari va Kulon qonunidan foydalanilgan bo‘lsa, ikkinchi tomondan esa Nyuton mexanikasi va Maksvell elektrodinamikasi bilan mutlaqo bog‘liq bo‘lmagan kvant postulatlaridan foydalanilgan. Fizikaga kvant tasavvurlarining kiritilishi mexanikada ham, elektro- dinamikada ham tubdan qayta qurishni talab qiladi. Demak, Bor nazariyasida klassik va kvant fizikalari izchilligi mavjud emas. U.G. Breg hazil ma’nosida Bor nazariyasida dushanba, chorshanba, juma kunlari klassik fizika qonunlari hukmron bo‘lsa, seshanba, payshanba va shanba kunlari esa kvant fizikasi qonunlari hukmron bo‘ladi, degan edi. Shu tufayli Bor nazariyasi inqirozga uchradi.

Qo‘shimcha adabiyotlar

[1] — 520—23- betlar, [2] — 223—24- betlar,
[3] — 195- bet, [4] — 470—71- betlar,
[5] — 443—45- betlar,
[6] — 266—69, 271—72- betlar.

Nazorat uchun savollar

1. 
   Birinchi Bor orbitasining radiusi qanchaga teng?
   
2. 
   Vodorod atomining asosiy holat energiyasi necha eV ga teng?
   
3. 
   Bosh kvant soniga ta’rif bering.
   
4. 
   Vodorod atomi uchun Ridberg doimiysini hisoblash formulasini ko‘rsating.
   
5. 
   Bor nazariyasining inqirozi nimada ekanligini tushuntiring.
   

126

28.