A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti tarix fakulteti

VI. SHaxsi aniqlanmagan muqaddas ziyoratgohlar; SHahid mazor, CHilduxtaron, Qirq qizlar, Qulfi zanjurkushod, Toshkelin, Hur qiz ziyoratgohlari. Ko‘k to‘nli ota, CHangal ota mazorlari.

Muqaddas ziyoratgohlarning xalq orasida tutgan mavqei va o‘ziga xosligi jihatidan quyidagi tarzda tavsiflash mumkin.

I. Ziyoratgohlarni aholi orasidagi nufuziga qarab tasnif etish.

II. Ziyoratgohlarni qurilish uslubiga qarab tasnif etish.

III. Ziyoratgohlarni geografik joylanishiga qarab tasnif etish.

IV. Ziyoratgohlarning funksiyalariga qarab tasnif etish.

V. Mazor, qadamjoy, azizjoy singari belgilariga muvofiq tasnif etish

I. Ziyoratgohlarni aholi o‘rtasidagi nufuziga qarab tasnif etishda quyidagi faktorlar muxim rol’ o‘ynaydi.

1) respublika miqyosidagi ziyoratgohlar.

2) viloyat miqyosidagi ziyoratgohlar.

3) tuman miqyosidagi ziyoratgohlar.

4) qishloq miqyosidagi ziyoratgohlar.

Ziyoratgohlar har bir xalqning milliy qadriyatlarini o‘zida mujassam etgan muqaddas joylar sifatida muhim ahamiyat kasb etadi. Jumladan Ismoil Somoniy, Pahlavon Mahmud, Hazrati Sulton, Xo‘ja Ahmad YAssaviy, SHohizinda, Go‘ri amir, Imom Qafol SHoshiy, Dahmai shohon, Bibi Ubayda, singari ziyoratgohlar xalq meomorchiligining nodir namunalari sifatida o‘zbek xalqining miliy madaniy yodgorliklari hisoblanadi. Umuman olganda muqaddas ziyoratgohlarni milliy qadriyatlarning o‘zida mujassam etgan ob’ekt sifatida quyidagi tarzda tasnif etishda ushbu faktorlarga ahamiyat berish lozimdir.

1. Milliy meomorchilik uslubini saqlab qolgan nodir obidalar sifatida.

2. Milliy qadriyatlarni jumladan urf odat va marosimlarni o‘zida asrlardan asrlar mobaynida saqlab qolgan muqaddas joylar sifatida.

3. Xalq og‘zaki ijodining turli janrlarini afsona, rivoyatlarni o‘zida saqlab qolgan ziyoratgohlar sifatida.

4. Tabiatning noyob mo‘ojizalari jumladan g‘orlar, buloqlar, qumlar, daraxtlar, o‘simliklar, toshlar, hayvon va hashoratlarni o‘zida asrab qolgan ziyoratgohlar sifatida.

5. Xalqning milliy ruhiyatni o‘zida ifoda etuvchi muqaddas joy sifatida.

Davolavochi ziyoratgohlar turli kasaliklarga davo bo‘lishi bilan quyidagi turkumlarga ajraladi.

1.