A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti pedagogika va psixologiya fakulteti

Didaktika predmeti, maqsad va vazifalari

Didaktikaning predmeti-ta’lim jarayoni va uning qonuniyatlaridir. Didaktika o’ziga xos tadqiqot sohasiga va tadqiqot predmetiga ega bo’lganidek, uning o’ziga oid tushunchalar tizimi ham mavjud. Har bir tushuncha ma’lum didaktik hodisaga taalluqli bo’lib, ular vositasida didaktik hodisalarning asosiy belgilari umumlashtiriladi. Demak, didaktik tushunchalar pedagogik fikrlash shakli, shuningdek, didaktik hodisalarni bilish, tadqiq qilish, bayon qilish hamda amaliyotda foydalanish vositalaridir.

Xususiy didaktika umumiy didaktika bo’yicha o’rganilgan bilimlarni, masalan, ta’lim qoidalari, ma’lumot mazmuni bo’yicha hosil qilingan tasavvurlarni inkor etmaydi. Aksincha, xususiy didaktika bo’yicha o’rganiladigan bilimlar umumiy didaktikada hosil qilingan tushunchalarni to’ldiradi, ularni yanada oydinlashtirishga ko’maklashadi. Binobarin, umumiy va xususiy didaktika o’zaro uzviy bog’liq pedagogik fanlardir.

-Ta’lim individual harakterga ega. Ta’lim manbalarida (darslik, ko’rsatma-qurol, o’qituvchi nutqi) berilgan bilimlar sinfdagi barcha o’quvchilar uchun bir xil bo’lsa-da, ularni o’quvchilar turlicha o’zlashtirishadi;

-Ta’lim chegaralangan. Unda kishilar tomonidan kashf etilgan bilimlar o’zlashtiriladi. Bilish jarayoni esa cheksizdir. Unda tabiat, jamiyat va inson tafakkuri qonuniyatlarining hali o’rganilmagan sohalari kashf etiladi.

Maktabda bilim va malakani o’zlashtirish uzviy harakterga ega. Bugungi o’rganiladigan bilim oldin o’zlashtirilgan bilimlarni taqozo qilsa, kelajakda o’zlashtiriladigan bilimlar uchun asos sanaladi.

Didaktika ta’lim bilan bog’liq barcha muammolar bilan shug’ullanar ekan, shu bilan birga ta’lim dialektikasiga ham o’z e’tiborini qaratadi.

Ta’lim dialektikasi deganda ta’limning obyektiv holatda rivojlanishi tushuniladi. Ta’lim shunday bir jarayonki, u doimiy holatda o’zgarib boradi. Jamiyat taraqqiy etib borgan sari ta’lim ham jamiyat maqsadlarini ko’zlagan holda o’zgarib boradi. Fan va texnika olamida insoniyat tomonidan erishilayotgan yutuqlar ham ta’limning yangilanib borishiga katta ta’sir ko’rsatadi. Masalan, Respublika ta’limi hozirgi kunda katta o’zgarishlarni boshidan kechirmoqda. Uning oldidagi maqsadlar o’zgarib bormoqda, qolaversa, ta’limga oxirgi yillarda yangi pedagogik texnologiyalarni joriy etilishi ham fikrimizga dalil sifatida xizmat qila oladi. Ta’limning rivojlanishi qonun-qoidalarini o’rganish to’g’ridan-to’g’ri didaktikaning vazifasini tashkil etadi.