A. P. R im k ev ic h

716.  A lfa -za rra  {m = 6,7-  lO"27  kg,  Ю  '9  C )  radiy 
y a d ro sid a n   и  =  20  M m /s   te z lik d a   u c h ib   c h iq ib ,  b ir  jin sli 
e le k tr  m ay d o n ig a  tu sh ad i.  Bu  m a y d o n n in g   k u c h   chiziqlari 
102

---

za rra n in g  h arak atlan ish  y o ‘nalishiga q aram a-q a rsh i  y o ‘nalgan. 
Z a rra   to ‘x tagunga  q a d a r  q an d a y   p o te n sia lla r  farqini  o ‘tishi 
lozim ?  Z a rra  s = 2  m   m asofani  o ‘tib  to ‘x tashi  u c h u n   m a y d o n ­
n in g   k u ch lan g an lig i  q a n d a y   b o ‘lishi  lozim ?
717.  Bir jinsli  m ay d o n   kuch lan g an lig in in g  b itta  c h iz ig ‘ida 
y o tg a n   ikki  n u q ta   o ra sid a g i  k u c h la n g a n lik  
2
  kV  ga  teng. 
N u q ta la r  orasidagi  m asofa  10  sm .  M ay d o n   kuchlanganligi 
q an d a y ?
718.  K u chlan g an lig i  60  k V /m   boMgan  b ir jin sli  m a y d o n ­
n in g   k u c h   c h iz ig ‘ida  A   n u q ta   y otibdi.  Bu  n u q ta d a n   10  sm  
m asofada b iro r  В n u q ta  joylashgan.  A na shu  n u q ta la r orasidagi 
p o te n sia lla r  fa rq in i  top in g .  A  \ a   В  n u q talar:  a)  k u c h la n g a n - 
lik n in g   b itta   c h iz ig ‘ida;  b )  k u c h lan g a n lik   ch iz ig ‘iga  p e rp e n - 
d ik u la r  b o ig a n   to ‘g ‘ri  ch iziq d a ;  d)  k u ch lan g a n lik   c h iz ig lg a  
45°  b u rc h a k   o stid a  y o ‘n alg an   to ‘g ‘ri  c h iz iq d a  y o tg an   h o llarn i 
q arab   chiqing.
719.  A g a r /1 5 = 8   sm ,  a  = 30°  va  m ay d o n   ku chlanganligi 
50  k V /m   b o l s a ,  A \ a   В   n u q ta la r  (9 8 -  rasm )  orasidagi  k u c h ­
lan ish n i  toping.
720.  V a k u u m d a  b ir-b irid a n  4 ,8  m m   m aso fad a g o rizo n ta l 
joylashgan  ikkita plastinka orasida massasi 
1 0
 ng m anfiy zaryad­
langan  m oy to m ch isi m u v o zan a td a turibdi.  A gar plastinkalarga 
1  kV  k u ch lan ish   b erilgan  b o ls a ,  to m c h i  q a n c h a   «ortiqcha» 
elek tro n g a ega?
T o m c h i  n u rla n tirilg a n d a n   keyin  u  past  to m o n g a  
6
  m /s
2 
tezla n ish   b ilan   h a ra k a tla n a   bosh lad i.  B u n d a  to m c h i  q a n c h a  
e le k tro n   y o ‘qotdi?
7 2 1 .  N u q tav iy  zaryad  m ay d o n in in g  b iro r ikki  nuqtasidagi 
k u c h lan g a n lik   4  m a rta   farq  qiladi.  Bu  n u q ta la rd a   m aydon 
p o ten siallari  n e c h a   m a rta   farq  qiladi?
Ё
В
_ 
, / Л а
A
9 8 -  rasm .
103

---

- 5 0  V  + 50 V   0
9 9 -   r a s m .
a)
£ ,   k V / m  
1
-
b)
0
-1
-
2-1
Ф,  V  
5 0 -
0 ,0 5  
0^1 
x ,  m  
! 
I
d)
- 5 0
1 0 0 -   r a s m .
0 ,0 5  
0 ,1  
x ,   m  
I 
I 
1 0 1 -   r a s m .
722.  1  n C   zaryad   1  ц С   n uqtav iy   z a ry a d n in g   m ay d o n i 
t a ’siri  o stid a  shu  za ry ad d a n   3  sm   n aridagi  n u q ta d a n   10  sm  
n aridagi  n u q tag a  h a ra k a tla n ish id a   u n in g   k in etik   energiyasi 
q a n c h a g a   o ’zgarad i?  B oshlangN ch  tezlik  nolga  teng.
723.  25 va  - 4   n C   li  z a ry a d la r o rasid ag i  m aso fa  10 sm   d an  
2 0
  sm   g a c h a   o ‘zg a rg a n d a   sh u   z a ry a d la rn in g   o ‘z a ro   t a ’sir 
p o ten sial  energiyasi  q a n c h a g a   o ‘zgaradi?
724.  Z a ry a d la n g a n   sh arg a  q o ‘lni  y a q in la sh tirg a n d a ,  turli 
jo y la rd a   z a ry ad n in g   sirt  zichligi  b ir  xil  b o ‘lad im i?  S irtn in g  
turli q ism lari yaqinidagi  m ay d o n   k u ch lan g a n lig i-c h i?  S irtning 
turli  n u q ta la rid a   p o te n sia lla r  b ir  xil  b o ‘ladim i?
725.  Z ary ad   A   n u q ta d a n   5 ,  C,  D  n u q ta la rg a   (9 9 -  rasm ) 
k o ‘ch ish id a  m ay d o n   b ajarad ig an   ish larn i  taq q o slan g .
726.  100-  ra sm d a   e le k tr  m a y d o n in in g   k u ch   ch iziq lari  va 
ikkita  (A va  B) ekvipotensial sirt  k o ‘rsatilgan.  С \ а   D  nuqtalar- 
ning  qaysi  birida  m aydon  kuchlanganligi  katta?  P otensial-chi?
727.  101-  a rasm d a plastink alam ing  joylashishi va u lam in g  
p o ten siallari  k o ‘rsatilgan.  M a y d o n n in g   k u ch   c h iz iq la rin i c h i- 
zing.  K u c h la n g an lik   grafigini  (1 0 1 -  b  rasm )  va  p la stin k a la r 
orasidagi  m asofaga b o g ‘liq ravishda poten sialn in g  taqsim lanish 
grafigini  (
1 0 1
-  d   rasm )  chizing.
104

---

728.  B ir-b irid an  
8
 sm   m asofada  parallel jo y lash g an   ikkita 
/1  va  5   p la stin k a d a   m os  rav ish d a  +60  va  - 6 0   V  p o te n sia lla r 
tu tib  turiladi.  U la r orasiga A p lastinkadan  2 sm   m asofada yerga 
ulan g an   С  plastin k a joylashtirildi.  B u n d a /IC v a   C S o raliq la rd a 
m ay d o n   kuchlanganligi  q a n c h a  o ‘zgargan?  С  plastinka q anday 
is h o ra li  z a ry a d   o lg a n ?   X   o ‘q n i  o ld in g i  m a sa la d a g i  kabi 
jo y lash tirib ,  ф(х)  va  Ex(x)  b o g ‘la n ish la r  g rafiklarini  chizing.