A. P. R im k ev ic h

19.  M e x a n ik   ish.
K inetik  va  p oten sia l  en ergiya
342.
  M inorali  kran uzunligi  5  m va kesim i  100 sm 2 boMgan 
poMat balkani  (g‘oMani) gorizo n tal vaziyatda  12  m   b alandlikka 
k o ‘ta rg a n d a   q a n d a y   foydali  ish  bajaradi?
343.
  O d a m   m assasi  2  kg  boMgan jism n i  1  m  b alan d lik k a 
3  m /s 2 tezla n ish   b ilan   koM arganida  q a n d a y   ish  b ajarad i?
6 7 -  rasm
56

---

3 4 4 .  H ajm i  0 ,6   m 3 boMgan  to sh   suvda  5  m   c h u q u rlik d a n  
suv  sirtiga  koM arildi.  T o sh n in g   zichligi  2500  k g /m 3.  T o sh n i 
koM arishda  bajarilgan  ishni  top in g .
3 4 5 .  M assasi  1,3  t  boMgan  «Jiguli»  av to m o b ili  jo y id an  
q o ‘zg‘alib,  dastlabki  75  m   yoMni  10  s  ichida  o ‘tsa,  uning  dviga- 
teli  q an ch a  ish  bajaradi?  H arakatga qarshilik  koeffitsiyenti  0,05.
3 4 6 .  Y og‘o ch   o q izu v ch i  ishch i  ch a n g ak k a  200  N  k uch 
q o ‘yib  solni  su rm o q d a .  A gar  k u ch   y o ‘nalishi  b ilan   k o ‘chish 
y o ‘nalishi  o rasidagi  b u rc h a k  45° boMsa,  solni  10 m  ga  siljitgan 
ishchi  q a n c h a   ish  bajaradi?
3 4 7 .  M assasi  10  t  boMgan  av to m o b il  g o riz o n t  b ilan  4° 
b u rc h ak  tashkil  qiluvchi  qiya yoMda dvigateli o ‘chirilg an  holda 
pastlikka harakatlanm oqda.  100 m  yoMda ogMrlik kuchi bajargan 
ishni  toping.
34 8 .  Ishchi  tin c h   h o la td a  tu rg an  v ag o n etk an i  tek is te z la - 
n u v ch a n   h arak at  bilan  itarib  b o rm o q d a .  A gar  ishchi  b u n in g  
u c h u n   m a ’lum  vaqt  sarflagan boMsa,  h arak at vaqtining birinchi 
va  ikkinchi  y arm id a  u  bajargan  ishlarni  taqqoslang.  Ishqala- 
n ish n i  hisobga  olm an g .
3 4 9 .  M assasi  4  kg  boMgan  erk in   tu sh ay o tg an   jism n in g  
tezligi  m a ’lu m   yoMda  2  d a n   8  m /s   g ac h a  o rtd i.  S h u   yoMda 
ogMrlik  k u ch i  b ajarg an   ishni  to p in g .
3 5 0 .  S am osv al  ( o ‘zi  ag ‘d a ra d ig a n   yu k   m a s h in a s ijn in g  
m assasi  yengil  a v to m o b iln in g   m assasid an   18  m a rta   k a tta , 
sa m o sv a ln in g   tezlig i  esa  yengil  a v to m o b iln in g   te z lig id a n  
6  m a rta   kichik.  Bu  a v to m o b illa rn in g   im pu lslarin i  va  kinetik 
en e rg iy alarin i  taq q o slan g .
3 5 1 . Jism n in g   im pulsi  8  kg •  m /s ,  kin etik   energiyasi  esa 
16  J.  Jism n in g   m assasini  va  tezligini  toping.
3 5 2 * .  U zunligi  / = 4 0   sm   boMgan  ipga  osilgan  m =   100  g 
m assali  sh a rc h a   g o rizo n ta l  tek islik d a  a y lan a  ch iza d i.  A gar 
sh a rc h a   h ara k a tla n a y o tg a n   v aq td a  ip  vertikal  b ilan   a  = 60° 
0
‘zgarm as b u rc h ak  tashkil  qilsa, sh arch an in g  kinetik energiyasi 
£ k  q a n c h a ?