A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

« Y o 'n a l t i r u v c h i  
b l o k »
n ing y i g ‘ ish ch izm asin i tuzish 
rejalashtirilgan.
Y i g ‘ ish chizmalarini bajarish uchun 
odatda quyidagilarga e’ tibor beriladi:
- ko‘rinishlar sonini tanlash;
- chizma formatini tanlash;
- tasvirdagi masshtabni tanlash;
- tasvirni chizma q o g ‘ oziga qulay 
joylashtirish (komponovka);
- tasvirni chizish;
- ko‘ rinishlarga o ‘ lchamlar qo‘ yish;
- detallarga vaziyat raqamlarini qo‘ yish;
- matnli ma’ lumotlami bajarish;
- asosiy yozuv o ‘ rnini to‘ ldirish.
Ko'rinishlar soni imkon darajasida kam bo'lishi kerak, ammo 
buyumning tuzilishi, tarkibidagi qismlari va o ‘ lchamlari haqida toTiq 
ma’ lumot berilishi shart.
Masshtab tanlashda imkoni boTsa, natural masshtab M l : l dan 
foydalanish maqsadga muvofiq bo‘ ladi. Shuningdek, GOST 2.302-68 ga 
asoslanib o ‘ lchami katta yoki kichik bo‘ lgan buyumlar yig ‘ ish chizmasida 
kichiklashtirish yoki kattalashtirish masshtablaridan foydalanish mumkin.
Chizma q o g ‘ ozi ham shunday tanlanishi kerakki, unda chizma 
maydoni maqsadga muvofiq taqsimlanishi kerak.
9.14-rasmda 
« Y o ’naltiruvchi b lo k »
ning y ig ‘ ish chizmasi ishchi 
vaziyatda bajarilgan. Chizmada bosh ko‘ rinish, ustki ko‘ rinish, chapdan 
ko'rinish, 
B -B , C - C
kesimlar va mahalliy 
A
ko‘ rinish tasvirlangan.
248

---

9.14-rasm
249

---

Y ig ‘ ma birlikdagi 2 va 3 detallaming bolt orqali biriktirilayotganligi 
mahalliy qirqim bajarish yordamida ko‘rsatilgan.
Ustki ko‘ rinishdagi qirqimning bir qismi orqali 1, 2 va 5 detallaming 
o ‘zaro birikishini ko‘ rish mumkin.
Chapdan ko‘ rinishda bajarilgan mahalliy qirqimda 2 va 4 detallarni 7 
detal vint yordamida biriktirilayotgani ko‘ rsatilgan.
Detal 2ning qirqib olingan qismi tuzilishi mahalliy