A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva



Download 8,83 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/126
Sana01.07.2022
Hajmi8,83 Mb.
#727494
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   126
Bog'liq
Chizmachilik (Mashinasozlik chizmachiligi).Valiyev.A.N 2

/
Kemissrnmdisklir: \
/ utefchi 
yrtatoncvchA.
Torli variatorning ishlash prinsipi
8.7-rasm
Tasmali uzatmalar.
Tasma va shkiv orasidagi ishqalanish hisobidan 
amalga oshirilgan bukiluvchan bog‘lanishli uzatmaga 
tasmali uzatma
deyiladi (8.8-rasm).
Tasmali uzatma bukiluvchan uzatuvchi tasma va bir-biridan m a’lum 
masofada joylashgan yetakchi va yetaklanuvchi shkivlardan tashkil topgan 
(8.9-rasm). Tasmaning ko‘ndalang kesimi shakliga qarab uzatma quyidagi 
turlarga bo‘linadi: 
yassi (tekis) tasmali, ponasimon tasmali va yumaloq
tasmali
(8.10-rasm).
Mashinasozlikda yassi va ponasimon tasmalar keng tarqalgan. Yassi 
tasmali shkivlardagi bukilish tarangligi kam bo'ladi, ponasimon tasmali
yetafclovcto sbfciv
yetaklanuvchi shkiv
8.8-rasm
8.9-rasm
183


shkivlarga ponasimon ta’sir etishi tufayli u yuqori yuk tortish qobiliyati 
bilan ajralib turadi. Dumalo4 tasmalar katta bo‘lmagan mashinalarda, 
masalan, tikish va oziq-ovqat inashinalari, asboblarida qo'llaniladi.
TasmjH uzatma sxemasi
lasma turlari
yassi (teW ponasimon yumaloq
8.10-rasm
Tasmali uzatmaning afzalligi quyidagilardan iborat:
- uzoq m asofaga (15 netrgacha) aylanm a harakatni uzatish 
imkoniyatiga ega;
- tuzilishi oddiy;
- shovqinsiz ishlaydi;
- xizmat ko‘rsatish oson (8-11-rasm).
Tasmali uzatmalaming kaflichiliklari quyidagilardan iborat:
- qo‘pol beso‘naqay;
- te z y u ra r m e x an izm lard a 
u z o q ishlam aydi; tasm ali shkiv­
larga sezilarsiz ishqalanishi tufay­
li uzatishlar nisbatini bir xil saqlash 
imkoniyati yo‘q, val va podshipnik- 
larga katta kuch tushadi.
Keyingi paytlarda mashinasoz- 
lik d a tishli tasmadan ko‘p foydala- 
nilmoqda (8.12-rasm).
184


8.12-rasm 
8.13-rasm
Tishli tasmali uzatma tuzilish bo‘yicha yassi tasmali uzatma va tishli 
ilashmalaming barcha afzalliklarini o ‘z ichiga oladi.
Tasmaning ishchi yuzasidagi chiqib turgan joy(bo‘rtiq) shkivlardagi 
tishlar oralig‘idagi o ‘yiqchalarga kirib ilashma hosil qiladi. Tishli 
tasmalardan yuqori tezlikda ishlaydigan va vallar orasidagi masofa qisqa 
bo‘lgan uzatmalarda foydalansa b oiad i (8.13-rasm).
Yassi tasmali uzatmalar shkivlar o ‘qining o ‘zaro vaziyatiga va 
vazifasiga qarab quyidagi turlarga bo‘linadi:
1) ochiq uzatma -
o ‘qlar parallel va shkivlaming aylanishi bir xil 
yo‘nalishda (8.14-rasm, a);
2) xoch (perekrestnaya) uzatma -
o ‘qlar parallel va shkivlaming 
aylanishi qarama-qarshi yo‘nalishda 
(8.14-rasm, b)\
3) yarimxoch uzatma
- o‘qlari ayqash (8.14-rasm, c);
4) burchakli uzatma
- o‘qlari kesishadi (8.14-rasm, 
d)\
5) pog'onali shkivlar bilan uzatish -
bunda yetakchi valga bir xil 
burchak tezligi berilganda yetaklanuvchi valning burchak tezligini 
o ‘zgartirish im konini beradi. S hkivlam ing p o g ‘onalari shunday 
joylashganki, bir shkivning kichik pog‘onasining qarshisiga ikkinchi 
shkivning katta pog‘onasi to‘g ‘ri keladi. Yetaklanuvchi valning tezligini 
o ‘zgartirish uchun tasma bir ju ft pog‘onadan boshqa ju ft pog'onaga 
o‘tkaziladi (8.14-rasm, 
e);
185


6) bo ‘sh shkivli uzatma
- bunday uzatmada yetakchi val aylanib 
turganda, yetaklanuvchi valning to‘xtashiga imkon bo‘ladi. Yetakchi 
valga keng shkiv (1), yetaklanuvchi valga esa ikkita shkiv: biri (2) 
valga shponka bilan biriktirilgan, ikkinchisi (3) bo‘sh, ya’ni valga erkin 
tayanadi. Shkivlami bog‘lovchi tasma bilan harakat vaqtida 1-shkivni 2- 
yoki 3-shkivga ulab mos ravishda yetaklanuvchi valni harakatga qo‘shishi 
yoki ajratishi mumkin (8.14-rasm,/);
7) taranglovchi rolikli uzatma
- bunday uzatmada kichik shkivni tasma 
bilan burab olish burchagini katta qilish va tasmani avtomatik taranglash 
mumkin (8.14-rasm, 
g
).

Download 8,83 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   126




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish