A. N. Valiyev, B. R. Haqberdiyev, N. X. Gulomova, Z. A. Boboyeva

b j r x jj y o j j j t u r [j 
xildagi materiallarni
7.2-rasm 
biriktirishda ishlatiladi.
Q oplam alar
(opressovka-detallarni arm aturalash) detallarni 
zanglashdan, kimyoviy moddalardan himoyalashda, tok uzatuvchi ikki 
detalni bir-biridan himoyalashda, detaining qattiqligi, mustahkamligi 
va aniqligini oshirishda, vaznini kamaytirishda ishlatiladi (masalan, usti 
qoplamali tok o‘tkazuvchi elektr simlari).
Armaturani presslash (qoplamali armaturalar hosil qilish) quyidagi 
turlarga bo‘linadi: vtulkali (7.2-rasm, 
a),
o‘zakli (7.2-rasm, 
b
), simli (7.2- 
rasm, v, 
g)
va yassi varaq shaklida (7.2-rasm, 
d).
Bular po‘latdan, misdan, 
jezdan bo‘lishi mumkin.
4. 
Presslash (bosim yordamida) birikma
hosil qilishda plastmassadan 
yasalgan detallar yuqori temperatura yordamida metall armaturalar bilan 
biriktiriladi.
5. Detallarni bir-biriga biriktirishda ulardan birining yakunini 
parchinlash (
razvalsovka
) yoki bukish (
zavalsovka
) orqali ajralmas 
birikm alar hosil qilinadi. Bunda bir-biriga o ‘zaro birikkan holda 
o ‘matilgan detallardan birining yakuni (uchi) parchinlanishi natijasida
141

---

ushbu qismi deformatsiyalanadi va ikkinchi 
birikuvchi detalni siqib qoladi (
razvalsovka
). 
Yoki yupqa silindrik yoki tekis metall (tunuka) 
ni aylanuvchi g ‘ildirakli qurilm a asbob 
yordamida ezib biriktiriladi, bunga misol 
qilib konserva yopg‘ichini keltirish mumkin 
(zavalsovka).
Birikuvchi detallardan birini deformat- 
siyalab (shaklini o ‘zgartirib) yoyish (valseva- 
niye) orqali ikkinchi detalga biriktirish usuli 
(razvalsovka) 7.3-rasm, 
a
da, bir (yupqa 
tunukali) detalni buklash orqali uni ikkinchi 
detal bilan biriktirish (zavalsovka) 7.3-rasm, 
b
da, bir detaining chuqur joyiga moslab ikkinchi 
detalni ezib do‘nglik paydo qilib (obvalsovka) 
birikmaga ega bo‘lish usuli 7.3-rasm, v da, bir 
detaining uchini parchinlab ikkinchi detalga 
zichlab biriktirish (rasklepivaniya) 7.3-rasm, 
g
da k o ‘rsatilgan. K o‘p hollarda bunday 
birikmalar qo‘shimcha detallar yordami bilan 
hosil qilinadi, masalan: mixparchin.
A jralm as birikm alarga tikish, tortib 
o‘tqazish ham kiradi. Hozirgi vaqtda aralash 
(kombinatsiyalashgan) usullar keng qo‘llanilmoqda. Bular 
yelim lab
payvandlash, yelimlab parchinlash.
6. 
Kavsharli birikmalar
asbobsozlik va radiotexnika kabi sanoatlarda 
(radio, televizor, telefonlar va hokazo detallariniyig‘ish ishlarida) detallarni 
biriktirish, ulanii zanglashdan saqlashda keng miqyosda qo‘llaniladi.
7. 
Tikilgan chokli birikmalar
birikuvchi detallarni bir-biriga tikish 
yo‘li bilan hosil qilinadi. Tikish materiali (ip yoki boshqalar) standart 
bo‘yicha tanlanadi yoki texnik talablarda ko‘rsatiladi.
Tikish, у elimlash yordamida biriktirishdan
odatda qog‘oz, karton, turli 
matolar va ba’zi hollarda plastmassa detallarni biriktirishda foydalaniladi. 
Unda detallar bir-biriga iplar, metall skobalar vahokazolar bilan biriktiriladi. 
Ba’zi hollarda qog‘ozlar yuqori bosim ostida deformatsiyalanib, ular yassi 
metall qovurg‘ali tunukalar yordamida biriktiriladi.
рИИЕ
(