A n V a r c h o r iy e V

Qarang: 
Umar Hayyom.
Ruboiylar. Toshkent, 1991, 41, 117-betlar.
Qarang: 0 ‘sha asar, 39, 41-betlar.
Qarang: Olsha asar, 61-bet.
Qarang: 0 ‘sha asar, 62-bet.

---

xulq-atvori, xatti-harakatidagi qusurlar uchun birovini jan n at­
ga, birovini do ‘zaxga yuborasan? Uning manglayidagi yaxshilig-u 
yomonliklarni ham o ‘zing yozgansan-ku? — deydi.
Yo rab loyim n i-ku , qorgan o ‘zingsan,
0 ‘rish-arqog‘im ni o'rgan o ‘zingsan.
Yom onm anm i, yaxshi, men qandoq qilay!
Taqdir m anglayim ni bergan o ‘zingsan!1
E, inson borlig‘ini yaratgan ulug‘ zot, unga ko‘rsatayotgan 
sitamlaring, azoblaring o ‘zingga yaxshi m a’lum-ku? Yomonga 
ne’mat, yaxshiga kulfat ato qilganing ham o ‘zingga oynadek 
ravshan-ku? Bu nima qilganing, nima alaming? Nim a balo, 
o ‘zing insonning dushmanimisan?2.. deb yozadi.
Umar Hayyom inson borlig'ining yaratuvchisi bilan bo'lgan 
bahs-munozarani davom ettirib, bu olamda aybsiz-gunohsiz biron 
odam bormi? Mabodo bor bo‘lsa, qanday qilib u gunoh qil- 
may yashay oldi? Yomonlik qilgan odamga yomonlik qaytar- 
sang, unda sen bilan mening farqimiz ne bo'ldi, ayt, Parvar- 
digor!3, deya nola qiladi.
Umar Hayyomning e ’tirof etishicha, olamni yaratuvchisi- 
ning ishi to'g'ri bo‘lganda edi, shubhasiz, uni hamma yoqtirardi. 
Dunyoning ishlarida to ‘g‘rilik, adolat bo‘lsa edi, donolam ing 
ko'ngli og‘rimasdi.
T o ‘g ‘rilik b o ‘lsaydi fa la k n in g ishi,
Yoqtirgan b o ‘lardi uni har kishi.
D unyoning ishida b o ‘Isa adolat,
B o ‘lm asdi donolar k o ‘nglin o g ‘rishi.4
Yuqoridagi misralardan ko‘rinib turibdiki, U m ar Hayyom 
inson borlig'i yaratuvchisining pala-partish, adolatsiz ishlaridan 
qattiq xafa bo'ladi. Odamlar turmush tarzidagi g'ayriinsoniy mu- 
nosabatlami bartaraf etishga butun umrini baxshida etadi. Af­
suski, butun umri davomida bir kun ham shod-xurram, xo- 
tiijam yashay olmaydi. Butun umri davomida adolat istadi, lekin 
uni topolmadi. Armonlarga to ‘la umri barbod bo ‘ldi.