A n V a r c h o r iy e V

m ay q old i. Endilikda inson o ‘z taqdirini o ‘zi yarata o lish iga,
tab iatn in g chinakam egasi b o'lish iga ish o n ch h osil qila b oshladi.
X uddi shuning uchun ham Yevropada R enessans davrining o'ziga
x o s xususiyatlaridan biri in son n in g olam d agi jam ik i m avjudot,
h atto o ‘zin in g ustidan ham hukm dorligining orta borganligi bilan
izohlanadi. Bunday holat Yevropada qadim gi zam ond a ham , o ‘rta
a srla rd a
h am vu ju d ga k e lm a g a n
e d i. Y u q o r id a t a ’k id la b
o ‘tgan im izd ek , endilikda yevropalik in so n o 'z in in g gu noh larin i
yu vish , joh illik larini kam aytirish, o 'z tab iatida mavjud bo'lgan
turli 
qusurlarni, 
q in g 'ir-q iy sh iq lik la rn i b artaraf etish
u ch u n
X u d o n in g m ehribonligiga ehtiyoj sezm a y q old i. In son n in g o 'z i
yaratuvchi bunyodkor b o'ldi. S hu n in g u ch u n ham rassom u ch un
yaratuvchi-b u nyod k orn in g jism i Y evropa R en essan si ram zi, b e l-
gisi darajasiga ko'tarildi.
R en essan s davrida yevropalik in so n n in g barcha jabhalardagi
faoliyati qadim gi zam on yoki o'rta asrlarga nisbatan o 'zga ch a
talqin etild i. M a ’lum ki, q adim gi yu non lard a m u sh o h a d a qilish,
fikr yuritish barcha faoliyat turlaridan ustun qo'yilar edi. C hunki
fikrlash, m ush ohad a qilish (y u n o n c h a «teoriya»), bir to m o n -
d an , in so n n i tabiat sirlari b ilan o sh n o qilsa, ikk in ch i to m o n -
d an, u ni m ustaqil fikrlash d u n yosiga olib kiradi va u bilan
qurollantiradi. R enessan s davrida in so n faoliyatiga b a h o berish
h am o 'zg a ch a b o'ld i. C h u n o n c h i, m eh n at (h a tto q uln ing jis -
m o n iy m ehn ati ham ) har qanday gu n oh larn i yuvish vositasi,