A n V a r c h o r iy e V

lash m adaniyatining natijasi va uning yakuni edi. X uddi sh u n in g
u ch un h am R enessan s davri Yevropa falsafasi o'rta asr falsafa­
siga xos xususiyatlarning mavjudligi bilan qadim gi za m o n fikr­
lash m ad an iyatid an tubdan farq qiladi.
R en essan s davri dunyoqarashining qadim gi za m o n va o 'rta
asrlar davri dunyoqarashidan farq qiladigan en g m u h im x u su si­
yatlaridan yana biri uning sa n ’atga asoslanganligidir. Agar o'rta
asr fikrlash m ad an iyatin in g negizida din yotgan b o 'lsa , R e n e s­
sa n s davri 
d u n y o q a r a sh in in g m a rk a zid a b a d iiy -e s t e tik d id
(y o 'n a lish ) ustunlik qiladi. Shuni aloh id a ta ’kidlash jo iz k i, agar
qadim gi za m o n
fikrlash m adaniyati m arkazida ta b iiy -k o sm ik
hayot, o'rta asrda X u d o va u bilan b og'liq bo'lgan saqlab q olish
g'oyasi turgan b o'lsa, R enessan s davri Y evropa fikrlash m a d a n i­
yatining diqqat m arkazida in son turdi.
O'rta asr sharoitida kishilar orasidagi o'zaro m unosabatlarda
ularning qaysi tabaqaga, qanday guruhga, qanday kasbga m a n -
subligi yoki din bilan aloqadorligi m uhim ahamiyatga ega edi.
Shuning uchun ham kishilar dunyoqarashida guruh yoki tabaqa,
kasb-hunar yoki din nuqtayi nazari, ehtiyoji, manfaati h ukm ron­
lik qilardi. R enessans davriga kelib, yevropalik har bir kishining
o'zi mustaqil fikr-m ulohaza yuritadigan bo'ldi. Endi har bir kishi
nafaqat guruh yoki din nom idan, balki o'zi nom idan ham ga -
piradigan bo'ldi. Odamlarda yangicha fikr yuritish madaniyati shakl-
lana boshladi. M ustaqil fikr yuritishning vujudga kelishi ulam ing
ijtim oiy turm ushdagi pozitsiyasini h am o'zgartirib yubordi. Kishilar
faoliyatida asta-sekin o 'z k u ch -q u w ati va qobiliyatiga ishonish,