A n V a r c h o r iy e V

tomonidan insonga in’om etilgan erkinlikning suiste’mol qilini-
shi tufayli vujudga keladi. Shuning uchun o'rta asr xristian
falsafasi inson erki bilan bog'liq bo'lgan muammolarni
o'rganishni birinchi o'ringa qo'ydi. Boshqacha qilib aytganimiz-
X ristian ilo h iy o tch isi, faylasufi O rig en m ilo d n in g 184-yilida A leksandriyada 
tu g ‘ilgan. 
Ilk p a tristik a n a m o y o n d a si q a d im g i z a m o n y u n o n falsafasi, ay n iq sa 
P la to n falsafasini h a r to m o n la m a o ‘rgangan. 2 1 7 -y ild a n e ’tib o ra n A lek san d riy a- 
dagi x ristian m ak tab ig a ra h b arlik q ilgan. 231-y ild a A lek san d riy a ch erk o v in in g q a ttiq
ta n q id ig a g irifto r b o 'lg a n va o ‘z in in g o ‘q itu v c h ilik fa o liy atin i F a las tin d a d av o m
e ttirg an . X ristian lik g ‘oya!ariga q a rsh i, d e g an s h u b h a bilan q a m o q q a o lin g an va 
2 5 4 -y ild a vafot etgan. 
U n in g d in iy , falsafiy q a rash la ri «Bibliya» m atn i ta n q id
etilg an m a ’ru z a la rid a b ay o n qilin g an .
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

da, o‘rta asr xristian falsafasining eng muhim xususiyatlaridan
biri, inson erki haqidagi muammolarni birinchi o‘ringa olib
chiqqanligi bilan ajralib turadi. Buni biz xristian sxolastikasini
ma’lum tizimga solgan Avgustin Blajenniy1 qarashlarida ko‘rishimiz
mumkin.
O'rta asr xristian falsafasi qadimgi Yunon antropologiyasiga
xos ratsionalizmni qayta ko‘rib chiqdi. Qadimgi yunon antro-
pologiyasining butun diqqat-e’tibori, inson axloqi, bilimini
ulug'lashga qaratilgan bo'lsa, o'rta asr kishisida esa, eng muhim
insoniy fazilat — e’tiqod, ishonchga asoslangan erk hisoblanadi.
Ya’ni, o'rta asr sharoitida insonning aql-idroki o'rniga erki