A n V a r c h o r iy e V


© «O 'zbekiston faylasuflari m illiy jam iyati nashriyoti», 2007



Download 20,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/392
Sana21.06.2022
Hajmi20,64 Mb.
#688876
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   392
Bog'liq
Anvar Choriyev. Inson falsafasi (1-kitob)

© «O 'zbekiston faylasuflari m illiy jam iyati nashriyoti», 2007.
www.ziyouz.com kutubxonasi


K IR IS H
Inson hamma zamonlarda ham o‘zining kimligini, o‘zligini bi- 
lishga intilgan. Inson muammosiga bag‘ishlangan turli gipotezalar, 
nazariyalar va konsepsiyalar yaratildi. Lekin zamonlar o‘tishi bilan 
inson deb nomlanuvchi mavjudotda hali o'rganilmagan, yechilishi 
zarur bo‘lgan muammolar, jumboqlar ko'payib boraverdi.
Qadimgi zamon falsafasi namoyandalari, xususan, qadimgi 
Hind va Xitoy faylasuflari inson ikki yirik qudrat — tana bilan 
jonning uyushmasidan iborat, jon tanani tark etib, ruhga aylanib 
turadi, ruh esa o'lmaydi, deb tushuntirgan bo‘lsalar, qadimgi 
Eron va Turon faylasuflari inson borlig'i olam borlig'i bilan bevosita 
aloqador, inson borlig‘ida olam borlig‘i o'z ifodasini topadi, olam 
borlig'i esa to'rt asosiy unsurdan: tuproq, suv, olov, havodan 
tashkil topgan, olam borlig'ining murakkab shakllaridan bin 
bo'lgan inson tabiati ham, shubhasiz, o'sha to'rt unsur bilan 
bog'liq bo'ladi, deb ishontirishga harakat qildilar.
Qadimgi Eron va Turon falsafasi ta’sirida vujudga kelgan 
Yunon falsafasining namoyandalari esa inson kosmosning bo'lagi, 
allaqanday o'ziga xos xususiyatlarni o'zida mujassamlashtirgan 
mikrokosmosdir, deb tushuntirishar edi. Qadimgi Yunon fayla­
suflari inson bilan olamdagi boshqa tirik mavjudotlar o'rtasida 
jiddiy farq borligiga shubha qilmasdilar. Inson — «aqlli ijtimoiy 
maxluq» ekanligini har tomonlama isbotlashga urindilar. Shunday 
qilib, qadimgi zamon faylasuflari inson olamdagi tirik mavjudot- 
laming toji, cho'qqisi ekanligini ta’kidlab, uni birinchi o'ringa 
ko'tarib qo'ydilar. Inson olamda mavjud bo'lgan tirik mayjudot- 
larning birortasiga ham o'xshamasligini qayta-qayta ta’kidladilar.
O'rta asr faylasuflari esa insonning eng muhim xususiyati uning 
«Xudoga o'xshashligidir», deb tushuntirdilar. O'sha insonga o'xshash 
Xudoni koinotdan tashqarida deb bildilar. Endilikda Xudo butun 
koinotning xo'jayini bo'ldi. Xuddi shuning uchun ham musulmon 
va xristian faylasuflari o'rta asr sharoitida Xudoda mavjud bo'lgan 
jamiki yaxshi fazilatlarni, xislatlarni, xosiyatlarni, karomatlarni 
o'rganishga intildilar. Xudoga xos barkamollikning ko'rinishlarini 
insondan izladilar. Olloh vasliga yetishni orzu qilgan ruhiy-ma’naviy 
barkamol inson qiyofasini tasvirlashga urindilar.
Yangi zamon faylasuflari o'rta asr faylasuflaridan farqli o'laroq, 
inson-ijtimoiy mavjudot, deb saboq berishdi. XVIII—XIX asrlarda 
Yevropada shakllangan nemis klassik falsafasi namoyandalarining
www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 20,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   392




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish