A n V a r c h o r iy e V

Jism n in g m ohiyati va m a ’nosi uni vujudga keltirgan unsurlar
bilan bog‘liq b o‘ladi. Shunday b o ‘lishiga qaramasdan, jismlar uchun
rivojlanish yoki pasayish (nuzul) uning eng m uhim xususiyat-
laridir. Jismdagi rivojlanish turli darajalarda sodir b o‘ladi va har
bir rivojlanish bosqichida yangicha nom ga ega b o ia d i. Jism ni ruh-
dan ajratib bo'lmaydi-, ruh h ech qayerdan kelmaydi va h ech
qayerga ketm aydi. R uhning jism dan farq etadigan xususiyati —
undagi nurdir. Bu n um i h is-tu yg‘ular yordam ida ko'rib bo'lm aydi.
B od om danagida yoki sut tarkibidagi yog'ni k o ‘rib b o‘lm agandek,
nurni ham h is-tu yg‘u bilan ilg‘ab olish qiyin. U n i faqat qalb
k o ‘zi bilan idrok etish m um kin. O 'z navbatida, nur ruhiy o la m ­
ga m ansub bo'lgani uchun ham uni ko'rib b o'lm aydi. Butun
olam o'sha nur bilan to'la bo'ladi. 
U o lam n in g jon i b o'lib ,
barkam ol etuvchi, harakatga keltiruvchi qudratdir.
A zizid d in N asafiy fikriga m u vofiq , in so n — hayvon turlari-
dan biridir. T a ’lim va tarbiya, o'q ish va takrorlash, taq vo, zikr
tufayli inson darajasiga k o'tariladi. H ayot, b ilim , iroda, q u w a t,
esh itish , ko'rish, nutq irod etish kabi xususiyatlar h aqiqatdan
h am
in son d an tashqari 
m avjud em as. 
B un d ay xususiyatlar,
q obiliyatlar inson jism id a harakat qilganida haqiqiy m avjudlik
kasb etadi. K am olot xuddi sh un d ay m avjudlik bor joy d a sod ir
b o'lad i. D araxtning barcha xususiyatlaridan, rivojlanish daraja-
sidan m evasi qadrli b o'lg a n id ek , m avjud otn ing m evasi — in ­
son d ir. O d am zot jo n li 
m avjudot b o 'lg an ligi 
uchun 
h am , 
u