A n t ik d a V r fa L sa fa si

Induizm 
— Hindiston hududida shakllangan va aholisining asosiy 
qism i e ’tiqod qiladigan dinlar guruhining to ‘plovchi nomi.
Idealizm 
- Haqiqiy ideallar va ular ning amaliy natijalari, ayniqsa 
negoistik, fidokorlik harakatlari bilan belgilanadigan har qanday 
dunyoqarash yoki turm ush tarzi.
264

---

Jaynizm 
- H indistonda eram izdan avvalgi V asrda vujudga kelgan, 
asoschisi Jina M axavira Vardxam an bo" Igan qadimgi diniy-falsafiy 
ta'liinotlardan biri.
Jiv a (sanskr.) - alohida olingan, individual jon.
Karma 
- individ sodir qilgan harakatning uning keyingi hayotiga va 
kelajakdagi tu g ‘i 1 ishiga ta ’sir o ‘tkazishi.
Logos 
(grekcha logos) - tushuncha, so ‘z va m a’no birligini qayd 
etuvchi falsafiy termin.
Materializm 
— borliqning barcha shakllari asosi va substansiyasini 
boshlang‘ich m oddiyatda, m ateriyada deb biladigan falsafiy y o ‘nalish, 
dunyoqarash ham da inson bilishi, o ‘z-o‘zini bilishi va amaliyoti ideallari. 
norm alari va qadriyatlari valpi to ‘plami.
Mayya 
(sanskr.) — illyuziya.
Metafizika 
— har qanday borliq yoki olamning m ohiyati haqidagi 
ta ’limot. “R husica”, odatda, “tabiat” deb tarjim a qilinadi. Biroq u antik 
davr falsafasida ikki m a’noda: m avjudot va predm etning ichki mohiyati 
(y a’ni, “m avjudot tabiati”) m a’nolarida ishlatilgan.
Jon va tana muammosi 
- Jon - insonning o ‘lmas, m a’naviy, 
jism siz va tanadan m ustaqil m ohyati (tabiati), uning “egizagi”.
Monizm 
- falsafiy bilim ning unda bitta asosiy prinsip b o ‘lishi bilan 
belgilanadigan tashkillashuv shakli bo‘lib, bu prinsipga muvoflq 
ravishda falsafiy sistem a m azm unan to ‘ldiriladi.
Monoteizm 
— personlashgan yagona xudo to ‘g ‘risidagi ta ’limot.
Nirvana 
(sanskr.) - buddizm da barcha tirik m avjudotlarning qayta 
tu g ‘ilish (sansara) va karm a qonuni amal qilishining qiyinchiliklaridan 
ozod b o ‘lishni oliy m aqsad qilib q o ‘yishi.