A. N. Norchayev, T. B. Sadikov, M. Z. Nurfayziyeva mintaqaviy turizm

Savol va topshiriqlar

1. 
   Olgan bilimlarizdan kelib chiqib rekreatsiya resurslariga tushuncha bering.
   

2. 
   Nima deb o‘ylaysiz, O‘zbekistonning rekreatsiya resurslariga boy mintaqalari qaysilar?
   
3. 
   Rekreatsiya resurslaridan foydalanishning iqtisodiy xususiyatlari nimalardan iborat?
   

4. Rekreatsiya resurslaridan foydalanishning ekologik xususiyatlari nimalardan iborat?

62
10-bob. TURIZM INDUSTRIYASIDA RAQOBATBARDOSH OMILLAR ASOSIDA BUYUK IPAK YO‘LI DAVLATLARINING GURUHLANISHI


10.1. Madaniy – tarixiy merosini muhofaza qilish va saqlashda YUNESKO


va BTTning o‘rni

Jahon madaniyati va turistik faoliyatda boshqarish va standartlashda asosiy rolni YUNESKO va BTT o‘tkazadi. Mazkur tashkilotlar turli turli o‘tkaziladigan anjumanlar, tadbirlarda mazkur resurslardan foydalanish bo‘yicha tavsiyalar berib boradi.

Ko‘pgina tarixiy obidalar YUNESKO tasarrufida bo‘lib, ular muhofaza ostiga olingan. Bu kkbi meroslarni saqlash, muhofaza qilish bo‘yicha Mexiko (1981- y) deklaratsiyasi qabul qilingan.

Ko‘pgina hududlar o‘ziga xos qadimiy shaharlar, arxitektura, tarixiy madaniy yodgorliklarga boy hisoblanadi. Turistik infrastruktura rivojlanishi tarixiy o‘zlikni manzarasi buzilmasligi kerak. Har bir tashkil etilayotgan yangi turistik markaz (obyekt) Milliylik bilan uyog‘unlashgan, qaytarilmas o‘ziga xoslikka ega bo‘lishi lozim. Albatta, tarixiy-madaniy, arxitektura va madaniy majmualarni milliy qadr-qiymati, tarixiy bahosini tiklash va muhofaza qilish orqaligina turistlar qiziqishini orttirish, bu orqaldi turizmni rivojlantirish mumkin.

Madaniy-tarixiy majmualarni qayta tiklashda umumiy (ansambl) va yakka (individual) uslubida loyihalashtirish qabul qilingan.

Madaniy tarixiy va tabiiy merosni quyidagicha kategoriyalarga bo‘lishni mutaxasislar qo‘yidagicha taklif etgan:

x asosan turistlar ishlatadigan obyektlar (festivallar, namoyishlar, yodgorliklar va

h.k.)

x aralash foydalaniladigan obyektlar (kamiga tarixiy yodgorliklar va muzeylar, teatrlar, qo‘riqxonalar va b;)
x asosan mahalliy aholi foydalaniladigan obyektlar (fuqarolar inshootlari, madaniy obyektlar, kinoteatrlar, kutubxona va b;)
63
Madaniy va turizm sohasida asosiy yo‘nalishlarida turli tashkilotlarning o‘zaro hamkorligini aniqlab olish juda muhim sanaladi.

Turistik rivojlanish siyosati quyidagi talablarni keltirib chiqaradi:

x turistik resurslar ruyxatini tayyorlash, turizmni rivojlanishi uchun madaniy tarixiy, tabiiy merosni tasniflash muhim obyektlarni ajratish;

x turistik ahamiyatga ega joy va asosiy turistik hududlarni ajratishni hamda tegishli mahalliy madaniy, tarixiy va tabiiy yodgorliklarni muhofaza qilishni ta’minlash;

x milliy boylik hisoblangan sun’iy va tabiiy, moddiy va nomoddiy obyektlar hamda mahalliy aholi yashadiki (san’at,folkor va b.) turizm maqsadida foydalanish;