A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

Tijorat banklari quyidagi operatsiyalarni bajaradi:
– passiv operatsiyalar;
– aktiv ssuda operatsiyalar;
– bank xizmatlari va vostitachilik operatsiyalari;
– bankning oʻz mablag‘lari hisobidan amalga oshiradigan operatsiyalar va boshqalar.
Tijorat banklarni ochishga litsenziya (ruxsatnoma)ni Markaziy bank beradi. U tijorat banklar faoliyatini olib borish boʻyicha iqtisodiy normativlar belgilab beradi va ularning bajarilishini nazorat qilib boradi


Asosiy tushunchalar: bank, tashkiliy tuzilma, litsenziya, bosh litsenziya, tijorat banki, boshqaruv tizimi, huquqiy asoslari


Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:

1. 
   Bank faoliyatini tashkil qilishning asoslari nimalardan iborat?
   
2. 
   Tijorat banklarining huquqiy asoslari deganda nimani tushunasiz?
   
3. 
   Dastlabki litsenziya tijorat banklarida qanday shartlar asosida beriladi?
   
4. 
   Asosiy litsenziya tijorat banklarida qanday tadbirlar oʻtkazilgandan keyin beriladi?
   
5. 
   Tijorat banklarining boshqaruv tizimida nechta organ faoliyat yuritadi?
   
6. 
   Tijorat banklarining funksiyalari nimalardan iborat?
   

17-mavzu. TIJORAT BANKLARNING OPERASIYALARI

§17.1. Tijorat banklarning passiv operasiyalari

Bank resurslari banklar tomonidan passiv operasiyalar oʻtkazish natijasida yaratiladi va bank balansining passiv qismida aks ettiriladi. Bank resurslari bankning oʻz mablag’lari, qarzga olingan ya’ni, jalb etilgan mablag’lardan, hamda emitentlashgan mablag’lardan iborat boʻladi.
Bank resurslardan aktiv operasiyalar oʻtkazish orqali daromad olish uchun foydalaniladi. Bank resurslarni yaratishning manbai boʻlib bank mijozlarning omonatlari va qoʻyilmalari xizmat qiladi. Ammo mijozlar mablag’larini mavjudligini koʻrsatish lozim.
Bankning oʻz mablag’lari tarkibiga quyidagilar kiradi:

• 
  ustav fondi.
  
• 
  rezerv fondi.
  
• 
  banklar foydasidan yaratilgan maxsus fondlar.
  
• 
  banklarning yil davomida taqsimlanmagan foydasi.
  

Tijorat banklarning resurslari quyidagi tuzilishiga ega: