A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

1 miqdor oltin
ум асал


2 ta bolta

5 bosh quy

5 qop bug`doy


3-chizma. Bir tovarning boshqa tovarlarga bo`lgan tenglik
Oxir –oqibatda oddiy tovar koʻrinishdagi umumiy ekvivalent oʻrniga pul shaklidagi ekvivalent maydonga keldi. Bunday oltin (dinor), kumush (dirham), mis (fulus) oddiy tovar emas, balki oʻziga xos maxsus tovar boʻlib, unda ayirboshlashning natura shakli bilan ekvivalent shakli birlashib ketgan.
Ana shunday qilib, pul tovar ishlab chiqarish va ayirboshlashning uzoq vaqt rivojlanishi natijasida vujudga kelgan.
Pul - bu shunday maxsus tovarki, u hamma boshqa tovarlar uchun umumiy ekvivalent vazifasini bajaradi va barcha tovarlarni sotib olish vositasi boʻlib xizmat qiladi. Pul har qanday buyumga aylanish sehriga qodir.
Pul – bu koʻplab badiiy asarlarning, xalq ijodiyotining mavzuidir. Arxeologiya, etnografiya, tarix, falsafa, sotsiologiya, huquqshunoslik va iqtisodiyot kabi bir qator fanlar pul bilan shug’ullanadi.
Asrimiz boshlarida hisoblab koʻrishsa, pul haqida 6000 dan ziyod maxsus ilmiy kitoblar yozilgan ekan. Shundan buyon bu miqdor necha-necha marta oshgan va yana davom etmoqda.
Pul haqida har xil fikr yuritiladi. Sinfiy jamiyat mutafakkirlari pulni yovuz narsa, xalq boshiga falokat, odamlar orasiga nifoq soluvchi qabohat deb bilganlar.
«Oltin va saxovat, - degan edi grek faylasufi Platon, (eramizdan oldingi 428-348 yillarda) - tarozining ikki pallasiga oʻxshaydi, bulardan biri koʻtarilmay turib ikkinchisi pastga tushmaydi». Insonda oltin qancha koʻpaysa, saxovat shuncha kamayadi.
Biroq, hatto sinflarga boʻlingan jamiyatda ham pul faqat yovuzlik keltiribgina qolmaydi, u odamlarga bebaho xizmat qiladi.
Pulni iste’molga kiritilishi insoniyat taraqqiyoti uchun bug’ mashinasini, temir yoʻl yoki telefonni kashf etishdan kam ahamiyatga ega emas. Pul koʻp mehnat va vaqtni tejaydi. Hech qanday mashina bunchalik koʻp ishni bajara olmaydi va inson kuchini bunchalik tejay olmaydi.
Pul xalqlar oʻrtasida mehnatni taqsimlashga imkon berdi hamda iqtisodiyot va turli mamlakatlar oʻrtasidagi aloqani rivojlantirdi.
Pul odamlarni bir joyga mixlanib qolishdan ozod etdi, hayot uchun kerakli boʻlgan narsalarni mehnat qilsa boʻladigan, ayirboshlash va savdo qilish mumkin boʻlgan har qanday yerdan topish imkonini berdi.
“Pul oʻzidan ketgan janobdir,
Biroq qobil xizmatkor juda”. B e k o v.
Kishilar har doim pul topishga harakat qiladilar, pul esa ular uchun xizmat qiladi.