A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

Markaziy banklarning vujudga kelishida ikki yoʻl mavjud:
Birinchi yoʻl - bu uzoq davr davomida tijorat banklarining rivojlanishi natijasida ularni milliylashtirish yoʻli bilan markaziy banklarning tashkil etilishi. Bunga misol qilib Angliyada 1844-yil, Fransiyada 1848-yil, Ispaniyada 1874-yil, Germaniyada 1875-yil va Italiyada 1893-yilda tijorat banklarining markaziy bankka aylantirilganini koʻrsatish mumkin.
Ikkinchi yoʻl - tashkil qilingandayoq markaziy bank, ya’ni, emission markaz sifatida qabul qilingan banklar.
Bunday banklar sifatida AQSh Federal banklari, 1913-yillarda koʻpgina Lotin Amerikasi mamlakatlarida tashkil etilgan banklar, Avstriya banki va boshqalarni misol keltirish mumkin.
Markaziy banklar oʻz kapitalini shakllanishiga koʻra davlat, aksiyadorlik va aralash banklar turlariga boʻlinadi. Masalan, Angliya, Fransiya, Germaniya, Daniya va Rossiyada markaziy banklar 100% davlat mulkiga, Italiya va AQSh da esa 100% banklar mulkiga, Yaponiya, Niderlandiya, Polsha, Shveysariya va Avstriyada 50-57 % gacha davlat mulkiga asoslangan.
Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki 1991 yilda tashkil etilgan va toʻliq ravishda davlat mulkiga asoslangan.
Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki Oʻzbekiston Respublikasi Konstitusiyasi va «Oʻzbekiston Resublikasi Markaziy banki toʻg’risida»gi Qonun asosida faoliyat koʻrsatadi hamda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga hisobot beradi.
O ʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki markazlashtirilgan yagona boshqaruv tizimiga ega boʻlib, unga Markaziy apparat hamda Qoraqalpog’iston Respublikasi, Toshkent shahri va viloyatlar boʻyicha hududiy Bosh boshqarmalar kiradi, ya’ni:
19-Chizma. O`zbekiston Respublikasi Markaziy Banki

Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki faoliyati quyidagi maqsadlarga yoʻnaltirilgan:

- milliy valyuta (soʻm)ni himoyalash va barqarorligini ta’minlash, uning xarid qobiliyati hamda xorijiy valyutalarga nisbatan kursini mustahkamlash;
- Oʻzbekiston Respublikasi bank tizimini rivojlantirish va mustahkamlash;
- hisob-kitoblar tizimining uzluksiz va samarali faoliyatini ta’minlash.