A. M. Karimova, D. M. Malikova pul va banklar

§3.2.Pulning nominallik nazariyasi

Pulning nominallilik nazariyasining asoschilari boʻlib angliyalik ruhoniy va faylasuf J.Berkli va angliyalik iqtisodchi J.Styuard hisoblanadi. Ular bu nazariyaning yetakchisi. Bu nazariyani rivojlantirishga eng katta hissa qoʻshgan olim G.Knapp. 1905 yilda Knappning “Pulning davlat nazariyasi” nomli kitobi nashrdan chiqdi. Pulning nominallilik nazariyasi XVIII asrda paydo boʻlgan. Ushbu nazariya namoyandalari pulning tovar xususiyatini inkor etdilar. Ular aytadilarki pul qiymat va iste’mol qiymatiga ega emas. Pulning qiymati unga qoʻyilgan nominali bilan belgilanadi. Ular metall pullar yemirilish xususiyatiga ega ekanligini ta’kidlashdi va qog’oz pullar toʻlov vositasi sifatida moslashuvchan va qulay, ayirboshlash vositasi ekanligini e’tirof etishdi.
Knapp pulning nominallilik nazariyasini rivojlantirar ekan quyidagi xulosaga keldi.

• 
  Pulni davlat yaratadi;
  
• 
  Pulning asosiy funksiyasi bu toʻlov vositasi funksiyasidir;
  
• 
  Davlat pulga xarid qobiliyatini beradi;
  
• 
  Pulning xarid qobiliyati davlatning qonun hujjatlari bilan belgilanadi;
  

Keyns pulning nominallilik nazariyasi tarafdori boʻlgan. Keyns aytadiki qog’oz pullarning oltin tangalarni muomaladan siqib chiqarishi Knappning buyuk g’alabasidir.
Pulning mohiyati 3 shaklda namoyon boʻladi:
Pul barcha tovarlar qiymatini oʻzida ifoda etuvchi umumiy ekvivalentdir.
Pul mustaqil almashinuv xususiyatiga ega. Pul tovarlarsiz ham erkin harakatlana oladi. Masalan:(talabalarga stipendiya, oylik maoshlar, soliqlar, bankdan kredit olish).
Pul buyumlashgan mehnatning tashqi oʻlchovi.
Buyumlashgan mehnatning ichki oʻlchovi mehnat asosida oʻlchanadi.
Nominalistlar baho masshtabi deganda, milliy pulning oltin asosiga aytiladi.
Nominalistlar oltinga almashmaydigan qog’oz pullar muomalasini afzal ekanligini e’tirof etadilar. Hozir dunyoda hech bir valyuta oltin asosiga ega emas. Hozirgi davrda muomalaga chiqarilayotgan naqd pullar Markaziy bankning aktivlari bilan ta’minlanadi.