A. Karimov, X. Xoshimov Umumiy kimyodan Masalalar va testlar to`plami Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o`quv qo`llanma so`z boshi

Javob: 36 σ : 6 π.
5-masala. H₂O va [H₃O]⁺ lar uchun quyidagi qaysi xususiyat(lar) umumiy? 1) markaziy atomning gibridlanishi; 2) markaziy atomning oksidlanish darajasi; 3) fazoviy strukturasi; 4) markaziy atomning valentligi.
Yechishi: H₂O va [H₃O]⁺

1. 
   H∙―∙O∙―∙H _∙∙ 4 juft elektondan π-bog`lan sonini ayirsak 4 – 0 = 4 s_1p3 ^∙∙
   

H∙―∙O∙―∙H ^∙∙ 4 – 0 = 4 s¹p³

2. 
   H₂O da kislorodning valentligi II ga, [H^∙∙ ₃O]⁺ ionida esa III ga teng.
   
3. 
   H₂O va H₃O⁺ da kislorodning oksidlanish darajasi -2 ga teng.
   
4. 
   Fazoviy tuzilishi.
   

O H H H :
H O H har xil
Javob: 1; 2
Mustaqil yechish uchun masalalar.

51. 
    Kimyoviy bog`lanishning qaysi turida qattiq jismning elektr o`tkazuvchanligi yuqori bo`ladi?
    
52. 
    Qutbsiz kovalent bog`ga ega bo`lgan birikmalarni ko`rsating.
    
    1. 
       metan, 2) oltingugurt (IV) oksid, 3) natriy ftorid, 4) vodorod, 5) vodorod xlorid, 6) kislorod, 7) ammiak, 8) brom, 9) ammoniy oksid.
       
53. 
    Kovalent bog` tabiatli molekulalar qanday xususiyatga ega bo`ladi?
    
    1. 
       suyuqlanish temperaturalari past, bog` energiyalari yuqori, suvda yomon eriydi
       
    2. 
       suyuqlanish va qaynash temperaturalari yuqori, bog`lanish energiyalari yuqori, suvda yomon eriydi, issiqlik o`tkazuvchanligi yuqori
       
    3. 
       suyuqlanish va qaynash temperaturalari past, bog`lanish energiyalari past, suvda eruvchanligi yahshi
       
    4. 
       suyuqlanish va qaynash temperaturalari past, bog`lanish energiyalari yuqori, qutbsiz erituvchilardagi eruvchanligi yomon
       
    5. 
       suyuqlanish va qaynash temperaturalari yuqori, bog`lanish energiyalari yuqori, benzoldagi eruvchanligi yahshi
       
54. 
    Alyuminiy sulfat molekulasining tuzilish formulasidan alyuminiy va oltingugurt atomlari o`zaro nechta kislorod atomlari orqali bog`langan?
    
55. 
    Molekulasida donor – akseptor bog’ bo`lgan moddani aniqlang.
    
    1. 
       uglerod (IV) oksid; 2) kislorod; 3) is gazi; 4) ammoniy ioni; 5) fosfin; 6) azot(V)oksid; 7) kaliy nitrat; 8) xlor
       
56. 
    Temir (III) gidrofosfat molekulasidan nechtadan σ- va π bog`lar bo`ladi?
    
57. 
    Kadmiy gidroksosianid molekulasida nechtadan σ- va π-bog`lar bo`ladi?
    
58. 
    Kalsiy gidrooksosulfat molekulasida nechta σ-bog` bo`ladi?
    
59. 
    Quyidagi qaysi xususiyatlar uglerod(IV) oksidiga tegishli?
    
    1. 
       markaziy atomining gibridlanish a) sp³ b) sp;
       
    2. 
       agregat holati (t=25°C): a) gaz; b) qattiq;
       
    3. 
       suyuqlanish temperaturasi: a) -56,6°C b) 1610°C:
       
    4. 
       molekulaning fazoviy tuzilishi a) tetraedr; b) chiziqli
       
60. 
    Alyuminiy digidrooksoxromat molekulasida nechtadan σ- va π-bog`lar bo`ladi?
    
61. 
    BeCl₂, BeF₂, CO₂ molekulalari uchun quyidagi qaysi xususiyatlar umumiy?
    
    1. 
       markaziy atomning gidridlanishi; 2) markaziy atomning valentligi; 3) molekulaning fazoviy strukturasi; 4) bog` qutbli, molekula qutbsiz bo`lishi 62. BF₃, BCl₃, SO₃ molekulalari uchun quyidagi qaysi xususiyatlar umumiy?
       

1. 
   markaziy atomning gibridlanishi;
   
2. 
   markaziy atomning valentligi;
   
3. 
   molekulaning fazoviy strukturasi;
   
4. 
   bog` qutbli, molekula qutbsiz bo`lishi;
   

63. 
    Bariy gidrooksofosfat molekulasida nechtadan σ va π-bog`lar bo`ladi?
    
64. 
    Alyuminiy digidrofosfat molekulasida nechtadan σ- va π-bog`lar bo`ladi?
    
65. 
    Magniy gidrooksokarbonat molekulasida nechta σ- va π-bog` bo`ladi?
    
66. 
    Magniy gidrooksoperxlorat molekulasida nechtadan σ- va π-bog`lar bo`ladi?
    
67. 
    Kobalt(III) gidrofosfat molekulasida nechta σ- va π-bog` bo`ladi?
    
68. 
    Kalsiy gidrooksomanganat molekulasida nechtadan σ- va π-bog`lar bo`ladi?