A. Karimov, X. Xoshimov Umumiy kimyodan Masalalar va testlar to`plami Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o`quv qo`llanma so`z boshi

Na’munaviy masalalar.
1-masala. Natriy atsеtatning 0,02 molyar eritmasidagi К_gidr va h topilsin.
Yechish:
Kgidr  KK_HAW  1 1,81010145  5,51010

K_W 1 ∙ 10^-14 h = = = 1,7 ∙ 10^-4 yoki 1,7 ∙ 10^-2 % √ K_HA ∙ C √ 1,8∙10^-5 0,02
2-masala. Ammoniy sulfidning gidrolizlanish darajasi topilsin.
Yеchish: Ammoniy sulfid uchun gidroliz tеnglamasini yozamiz:
(NH₄)₂S + H₂O → NH₄HS + NH₄OH
yoki
NH⁺₄ + S^2- + H₂O ← HS^- + NH₄OH
gidroliz darajasini topish uchun:

K
 formuladan foydalanamiz.
1h KHA KMOH
Jadvallardan K_w = HО^-14; KNH₄OH = 1,79∙10^-5; K_HS- = l,2∙10^-15ekanligini topamiz.
h  K_gidr = 11014  682,3
1^h 1,7910^5 1,210^15
yoki
K^{gidr 682,3}
h  = 0,9985 yoki 99,85 %
1 K _gidr 683,3
Ammoniy sulfid eritmasida gidroliz nihoyatda kuchli boradi. Unga halaqit bеrish uchun ammoniy sulfid eritmasiga laboratoriyalarda ammoniy gidroksid qo`shib qo`yiladi.
3-masala. Agar eritmada 400 ta ion bo’lsa, dissotsilanmagan natriy sulfat molekulalar sonini hisoblang. (α = 90 %).
Yechish: dastlab natriy sulfat tuzini dissotsilanish tenglamasi yozib olinadi: Na₂SO₄ ↔ 2Na⁺ + SO₄^2-
1) Elektrolitning dissotsilanish darajasidan foydalanib, dissotsilanmagan ionlar soni hisoblanadi.
400 90 %
x =44 10 %
2) Na₂SO₄ ↔ 2Na⁺ + SO₄^2-
1 mol 3 ta ion
x=14.8 44.4 ta ion Javob : 14.8
Mustaqil yechish uchun masalalar

503. 
     Qaysi moddalar gidrolizga uchraydi?
     
     1. 
        oqsil; 2) kaliy sulfat; 3) natriy gidrokarbonat; 4) natriy xlorid; 5) kraxmal; 6) fruktoza; 7) nuklein kislota; 8) natriy nitrat
        
504. 
     Qaysi birikmalar suvda eritilganda ishqoriy muhit hosil bo'ladi?
     
     1. 
        natriy peroksid; 2) alyuminiy nitrat; 3) magniy xlorid; 4) kaliy gidrid; 5) natriy gidrokarbonat; 6) rux sulfat.
        
505. 
     Qaysi birikmalar suvda eritilganda neytral muhit hosil bo'ladi?
     
     1. 
        natriy nitrat; 2) ammoniy nitrat;
        

3) kaliy sulfat; 4) alyuminiy sulfat; 5) litiy xlorid; 6) ammoniy xlorid.

503. 
     Qaysi qatorda faqat kation bo'yicha gidrolizga uchraydigan tuzlar keltirilgan?
     
     1. 
        kalsiy karbonat, kalsiy sulfat, kalsiy atsetat
        
     2. 
        ammoniy xlorid, ammoniy sulfat, ammoniy atsetat
        
     3. 
        kaliy karbonat, kaliy sianid, kaliy gidrokarbonat
        
     4. 
        rux xlorid, rux nitrat, rux sulfat
        
504. 
     Quyida berilgan birikmalardan faqat kation bo'yicha gidrolizga uchraydiganlarini belgilang.
     
     1. 
        natriy karbonat; 2) magniy sulfat; 3) kaliy sulfit; 4) ammoniy nitrat; 5) litiy xlorid; 6) rux xlorid.
        
505. 
     Qaysi tuzlar faqat anion bo'yicha gidrolizga uchraydi?
     
     1. 
        magniy xlorid; 2) kaliy atsetat; 3) ammoniy atsetat; 4) kaliy sianid; 5) natriy nitrit; 6) ammoniy sulfat; 7) alyuminiy nitrat.
        
506. 
     Quyida berilgan birikmalardan faqat anion bo'yicha gidrolizga uchraydiganlarini tanlang.
     
     1. 
        natriy karbonat; 2) magniy sulfat; 3) kaliy sulfit; 4) ammoniy nitrat; 5) litiy xlorid; 6) rux xlorid.
        
507. 
     Quyidagi moddalardan qaysilari gidrolizga uchraydi?
     
     1. 
        DNK; 2) metakril kislota; 3) nukleozid; 4) glukoza; 5) selluloza; 6) metilmetakrilat.
        
508. 
     Natriy gidrokarbonat, alyuminiy nitrat va natriy sulfat eritmalariga lakmus qo'shilganda ularning rangi (berilgan tartibda) qanday o'zgaradi? 1) rangi o'zgarmaydi; 2) ko'k rangga kiradi; 3) qizil rangga kiradi; 4) sariq rangga kiradi,
     
509. 
     Qaysi qatordagi tuzlarning barchasi gidrolizga uchraydi?
     
     1. 
        natriy karbonat, mis(II) sulfat, kaliy atsetat, litiy sulfat
        
     2. 
        ammoniy xlorid, ammoniy karbonat, kalsiy atsetat, natriy sulfit
        
     3. 
        rux xlorid, rux nitrat, natriy sulfat, kaliy sulfid
        
     4. 
        ammoniy sulfat, natriy xlorid, alyuminiy nitrat, kaliy sianid 513. Quyidagi moddalardan qaysilari gidrolizga uchramaydi ?
        

1) DNK; 2) metakril kislota; 3) nukleozid; 4) glukoza; 5) selluloza; 6) metilmetakrilat.

514. 
     Qaysi birikmalar suvda eritilganda ishqoriy muhit hosil bo'ladi? 1) natriy sulfat; 2) natriy sulfit; 3) natriy karbonat; 4) natriy atsetat; 5) natriy xlorid; 6) natriy nitrat.
     
515. 
     Qaysi qatorda faqat anion bo'yicha gidrolizga uchraydigan tuzlar keltirilgan?
     

1. 
   kaliy karbonat, kaliy sianid, kaliy gidrokarbonat
   
2. 
   kalsiy karbonat, kalsiy sulfat, kalsiy atsetat
   
3. 
   rux xlorid, rux nitrat, rux sulfat
   
4. 
   ammoniy xlorid, ammoniy sulfat, ammoniy atsetat
   

514. 
     Quyida berilgan birikmalardan ham kation, ham anion bo'yicha gidrolizga uchraydiganlarini belgilang.
     

1) ammoniy atsetat; 2) magniy xlorid; 3) kaliy karbonat; 4) ammoniy nitrat;
5) alyuminiy karbonat; 6) ammoniy sulfat

514. 
     Natriy gidrokarbonat, alyuminiy nitrat va natriy sulfat eritmalariga fenolftalein qo'shilganda ularning rangi (berilgan tartibda) qanday o'zgaradi? 1) rangi o'zgarmaydi; 2) ko'k rangga kiradi; 3) to'q qizil rangga kiradi; 4) sariq rangga kiradi.
     
515. 
     Quyida berilgan birikmalardan faqat kation bo'yicha gidrolizga uchraydiganlarini belgilang.
     

1) ammoniy atsetat; 2) magniy xlorid; 3) kaliy karbonat; 4) ammoniy nitrat;
5) alyuminiy karbonat; 6) ammoniy sulfat

514. 
     Kaliy gidroksid berilgan moddalarning qaysilari bilan reaksiyaga kirishadi? 1) sulfat kislota; 2) kaliy oksid; 3) natriy gidroksid; 4) temir(II) gidroksid; 5) alyuminiy oksid; 6) kislorod; 7) nitrat kislota.
     
515. 
     Qaysi tuzlar faqat kation bo'yicha gidrolizga uchraydi?
     

1) alyuminiy nitrat; 2) natriy karbonat; 3) ammoniy atsetat; 4) rux sulfat; 5) ammoniy sulfat; 6) kaliy karbonat; 7) natriy sianid; 8) magniy nitrat.

514. 
     Qaysi birikmalar suvda eritiiganda neytral muhit hosil bo'ladi?
     

1) natriy sulfat; 2) natriy sulfit; 3) natriy karbonat; 4) natriy atsetat; 5) natriy xlorid; 6) natriy nitrat

514. 
     Qaysi tuzlar faqat kation bo'yicha gidrolizga uchraydi?
     

1) magniy xlorid; 2) kaliy atsetat; 3) ammoniy atsetat; 4) kaliy sianid; 5) natriy nitrit; 6) ammoniy sulfat; 7) alyuminiy nitrat.

514. 
     Kaliy karbonat, kaliy xlorid va kaliy sulfid eritmalarmi qaysi modda yordamida farqlash mumkin?
     
515. 
     Qaysi birikmalar suvda eritilganda ishqoriy muhit hosil qiladi?
     

1) natriy; 2) natriy nitrat; 3) kaliy peroksid; 4) litiy xlorid; 5) kaliy sulfat;
6) natriy gidrokarbonat.

514. 
     Natriy gidroksid, sirka kislota va natriy peroksid eritmalariga lakmus qo'shilganda ularning rangi (berilgan tartibda) qanday o'zgaradi? 1) rangi o'zgarmaydi; 2) ko'k rangga kiradi; 3) qizil rangga kiradi; 4) sariq rangga kiradi
     
515. 
     Qaysi birikmalar suvda eritilganda neytral muhit hosil bo'ladi?
     

l) alyuminiy karbonat: 2) natriy sulfat; 3) magniy xlorid; 4) litiy sulfat; 5) natriy gidrokarbonat; 6) natriy gidrid.

514. 
     Qaysi birikmalar suvda eritilganda neytral muhit hosil bo'ladi?
     

1) natriy; 2) natriy nitrat; 3) kaliy peroksid; 4) litiy xlorid; 5) kaliy sulfat; 6) natriy gidrokarbonat.

514. 
     Quyidagi tuzlarning qaysilari gidrolizga uchramaydi?
     

1) natriy sulfat: 2) ammoniy nitrit; 3) litiy nitrat; 4) alyuminiy karbonat; 5) kaliy xlorid; 6) ammoniy atsetat.

514. 
     Quyidagi birikmalardan ham kation, ham anion bo'yicha gidrolizga uchraydiganlarini tanlang.
     

1) natriy nitrat; 2) ammoniy karbonat; 3) kaliy sulfat; 4) alyuminiy sulfid; 5) litiy xlorid; 6) ammoniy atsetat.

514. 
     Qaysi tuzlar faqat anion bo'yicha gidrolizga uchraydi?
     

1) alyuminiy nitrat; 2) natriy karbonat; 3) ammoniy atsetat; 4) rux sulfat; 5) ammoniy sulfat; 6) kaliy karbonat; 7) natriy sianid; 8) magniy nitrat.

514. 
     Quyidagi birikmalardan ham kation, ham anion bo'yicha gidrolizga uchraydiganlarini aniqlang.
     

1) natriy sulfat; 2) ammoniy atsetat; 3) litiy nitrat; 4) alyuminiy karbonat; 5) kaliy xlorid.