A. Karimov, X. Xoshimov Umumiy kimyodan Masalalar va testlar to`plami Akademik litsey va kasb-hunar kollejlari uchun o`quv qo`llanma so`z boshi

Javob: 5,48; 8,52
6-masala. Ammiakning oksidlanish tenglamasi NH₃ + O₂ → NO + H₂O bo`yicha sodir bo`ladigan jarayon muvozanat holiga kelganda, moddalar konsentrasiyalari [NH₃]=1,2 mol/l, [O₂]=0,6 mol/l, [NO]=0,6 mol ga teng bo`lgan. Muvozanat holatidagi suvning NH<sub>3</sub> va O<sub>2</sub> ning boshlang`ich konsentrasiyalarini (mol/l) hisoblang.
Yechish:

1. 
   4NH₃ + 5O₂ → 4NO + 6H₂O
   

Bitta moddalarimizning (H₂O dan tashqari) muvozanat holatdagi konsentrasiya ma`lum. Shuning uchun NO dan foydalanib suvning muvozanat holatdagi konsentrasiyasini hamda NH₃ va O₂ dan qanchadan sarflanganini aniqlaymiz.

2. 
   M(H2O) = 0,66 0,9 mol/l
   

4
S(NH3) = 0,64  0,6 mol/l 4
S(O2) = 0,65 0,75 mol/l
4

3. 
   Sarflangan NH₃ va O₂ konsentrasiyasi aniqlandi. Shundan foydalanib ularning boshlang`ich konsentrasiyasini aniqlaymiz.
   

B_(NH3) = 1,2 + 0,6 = 1,8 mol/l
B_(O2) = 0,6 + 0,75 = 1,35 mol/l
Javob: H₂O = 0,9 mol/l
NH₃ = 1,8 mol/l
O₂ = 1,35 mol/l
7-masala. HCI_(g) + O_2(g) = Cl_2(g) + H₂O_(g) reaksiyada kislorodning 35% i sarflanganda kimyoviy muvozanat qaror topdi. HCI va O₂ larning dastlabki konsentrasiyasi mos ravishda 1,2 va 0,6 mol/l bo`lsa, barcha moddalarning muvozanat konsentrasiyalari (mol/l) yig`indisini hisoblang.
Yechish:

1. 
   4HCl + O₂ → 2Cl₂ + 2H₂O
   

Kislorodning 38 i sarflangan bo`lsa. Bizda kislorodning konsentrasiyasi 0,6 mol/l bo`lsa, uning qanchasi sarflanganini va uning muvozanat konsentrasiyasini aniqlaymiz.
n = 0,6 ∙ 0,35 = 0,21 mol/l O₂ sarf bo`lgan
M_(O2) = 0,6 – 0,21 = 0,39 mol/l O₂ qolgan

2. 
   Sarflangan kisloroddan foydalanib Cl₂ va H₂O ning muvozanat konsentrasiyasini hamda HCl dan qanday miqdori sarflanganini aniqlaymiz. x=0,84 0,21 x=0,42 x=0,42
   

4HCl + O₂ = 2Cl₂ + 2H₂O
4 1 2 2

3. 
   Sarflangan HCl kislotaning konsentrasiyasidan foydalanib uning
   

muvozanat holatdagi konsentrasiyasini aniqlaymiz. (Dastlab 1,2 mol/l HCl bo`lgan). M_(HCl) = 1,2 – 0,84 = 0,36 mol/l

4. 
   Endi moddalarning muvozanat holatdagi konsentrasiyalarini yig`indisini
   

aniqlaymiz.
0,39[O₂] + 0,36[HCl] + 0,42[Cl₂] + 0,42[H₂O] = 1,59