A. D. Kayumov gruntshunoslik



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet145/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   147
Bog'liq
gruntshunoslik

 
5.2. Massivlarning xossalari 
 
Tog„  jinsli  massivlar  muhandislik  inshootlari  bilan  o„z  aro  ta‟sirda  alohida 
jins 
kabi 
o„zini 
xis 
etmaydi. 
Uning 
mustahkamligi, 
turg„unligi, 
deformatsiyalanishi,  suv  o„tkazuvchanligi  unga  o„xshash  tog„  jinslaridan  tubdan 
farq  qiladi.  Masalan,  amalda  suv  o„tkazmaydigan  argillitli,  granitli  yoki  boshqa 
qoya tog„ gruntlaridan iborat massiv yoriqliklar hisobiga koeffitsiyent filtratsiyasi 
10  m/sutka va  undan  ortiq,  suv  o„tkazuvchi bo„lishi  mumkin.  Boshqa  tomondan, 
tarkibida qum ko„p bo„lgan massiv, umuman olganda orasida gil qatlami bo„lgani 
uchun  juda  kam  suv  o„tkazuvchi  bo„lishi  mumkin.  Massivning  mustahkamligi, 
masalan,  surilishga  qarshiligi,  ko„pincha  jins  tuzilgan  asosiy  hajmning 
mustahkamligiga bog„liq bo„lmasdan, geologik kesimning bo„shashgan yuzasidagi 
gil,  suvga  to„yingan  qum  qatlamchalarini,  yoriqliklar  va  boshqalarning  borligiga 
ham  bog„liq  bo„ladi.  Massivning  yuk  ta‟siridagi  deformatsiyasi,  gruntning  bir 
necha  turidan  iborat,  u  odatda  notekis  kechadi,  ayrim  grunt  deformatsiyasiga 
nisbatan  murakkabroq  tavsifga  ega  bo„ladi.  Amalda  siqilmaydigan  tog„  jinsli 
gruntlardan  iborat  massiv,  yotiqliklarning  birlashishi  va  undan  gilli  minerallarni 
siqib  chiqarib,  to„g„on  yoki  boshqa  og„ir  inshootning  ta‟sirida  kerakli  darajada 
katta  deformatsiyani  o„ziga  qabul  qilishi  mumkin.  Massiv  –  bu  tasodifiy 
jinslarning  yig„indisi  emas,  o„zining  xususiy  ichki  tuzilishiga  ega  bo„lgan  (ichki 
struktura)  qonuniy  tuzilgan  geologik  jism.  Bu  geologik  jismning  hamma 
elementlari o„zaro bir biri bilan bog„langan. Inshoot bilan o„zaro ta‟sirda bo„lganda 


213
 
 
bir butun bo„lib ishlaydi. Shuning uchun L.Myuller «tog„ jinsining massivi xossasi 
uni  ayrim  qismlarining  xossalarining  yig„indisiga  teng  emas,  u  bu  qism 
mahsulotlarini o„zaro aks ettiradi».  
 
Massivning  fizik-mexanik  xossasini  va  uning  muhandislik  inshootlari  bilan 
o„zaro ta‟sirlanishida o„zini tutishligini aniqlovchi asosiy omil massivning tarkibiy 
qismi  va  unng  tuzilishidir.  Massivning  muhandislik-geologik  tuzilishi  uning 
tarixiy-genetik va geologik-strukturali xususiyatiga to„g„ridan-to„g„ri bog„liqdir.  
 
Massivning  tarkibiy  qismi  va  uning  strukturasi  o„zaa‟ro  jips  bog„langan. 
Tog„ jinslari, o„xshatib ta‟lqin qilinganda,  massivning murakkab konstruksiyasini 
yaratuvchi  qurilish  materialidir.  Ularning  ahamiyati,  massivning  o„zini  tutishini 
baholashda juda kattadir. 
 
Tarkibiy qismi bo„yicha massivlar qoyatog„ va dispers gruntlaridan tuzilgan 
turlarga bo„linadi. Bundan tashqari, qoya tog„ va dispers gruntlardan iborat aralash 
tarkibli massivlar juda keng tarqalgan (5.1-jadval).  
5.1-jadval 
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish