A. D. Kayumov gruntshunoslik



Download 8,96 Mb.
Pdf ko'rish
bet143/147
Sana30.06.2021
Hajmi8,96 Mb.
#105332
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   147
Bog'liq
gruntshunoslik

5-BOB. GRUNT MASSIVI 
5.1. Tushunchani aniqlashtirish 
  
Muhandis-geologik tadqiqotlarda tog„ jinslarining o„zini va tog„  jinslariniтп 
massivini  ajratish  kerak.  Tog„  jinsi  –  bu  petrogenetik  jarayonlar  davomida 
shakllangan  mineral  zarralarining  o„zaro  har  xil  tabiatli  strukturali  bog„langan 
tabiiy  agregatlari  (kristallar,  zarralar,  donalar);  tog„  jinsi  tarkibida  g„ovakliklar, 
mayda  yoriqliklar  va  mikroyoriqliklar  bo„lishi  mumkin,  ammo  ular  jinsning  bir 
butunligini  fizik  uzviy  jism  sifatida  buzmaydi.  G„ovakliklar,  yoriqliklar  va 
mikroyoriqliklar  gazlar  yoki  eritmalar  bilan  to„lishi  mumkin  va  mineral  tarkibi 
bilan  birgalikda  murakkab  ko„p  fazali  tizim  –  gruntni  hosil  qiladi.  Fizikaning 
umumiy  tafakkuri  nuqtai  nazaridan  tog„  jinsini  ma‟lum  tarkibli  va  tuzilishli 
material sifatida ko„rish mumkin. Tog„ jinsining (yoki grunt) bitta petrografik turi, 
ular qaysi geologik hududda joylashganidan qat‟i nazar, bir xil (yoki yaqin) fizik-
mexanik  xossalarining  ko„rsatkichiga  ega  bo„lishi  mumkin.  Tog„  jinslarining 
xossalari  gruntlar  kabi  namunalarni  sinash  yordamida  tavsiflanishi  mumkin.  Bu 
xossalarning  ko„rsatkichlarini  qiymatlari  (zichlik  kattaligi,  g„ovakligi, 
deformatsiyalanishi,  mustahkamligi  va  boshqalar)  mineral  tarkibiga,  gruntlar 
strukturasiga  va  tekstura-siga,  shuningdek  grunt  tarkibidagi  suv  yoki  boshqa 
eritmalar miqdori va holatiga bog„liq bo„ladi. 
Bir  xil  petrografik  nomdagi  jinslarning  xossalari  bu  jinsning  geologik 
kesimda  yotish  sharoitiga  bog„liq  har  xil  bo„lishi  mumkin,  masalan,  qatlam 
qalinligiga, uni o„rab olgan jinslarga, yotish chuqurligiga, geologik strukturasining 
xususiyati va boshqalarga. 
Namunalarni  standart  sinovdan  o„tkazib  olingan  jinslarning  fizik-mexanik 
xossalari, chuqurlikda o„sha olingan ko„rsatkichlardan kuchlanishning, haroratning 
oshishi,  g„ovaklikdagi  eritmalarning  fizik-kimyoviy  o„lchamlarining  o„zgarishi 
bilan farq qilishi mumkin. 
Jinslarning  fizik-mexanik  xossalariga  yotish  sharoiti  muhim  ta‟sir  qilishi 
mumkin: qatlamlarning katta masofada bo„lishi yoki fatsial o„zgarishining bo„lishi, 


209
 
 
geologik  strukturada  jinsning  holati  (5.1-rasm).  Masalan,  ayrim  ma‟lumotlarga 
asosan antiklinal buramani chetki qismidagi jinsli surilishga qarshiligi kamayadi.  
 

Download 8,96 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   147




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish