A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

Iqtisodiy-geografik 
tadqiqotlar 
uslubi
o‗z navbatida yana
3 tarkibiy qismdan iborat:
- hududiy usul (ijtimoiy ishlab chiqarishni joylashtirish va rivolantirish 
yo‗llarini mintaqaviy darajada o‗rganish);
- tarmoq uslubi (tarmoqlar iqtisodiyotini geografik jihatdan tadqiq 
etish);
- mahalliy uslub (ishlab chiqarishni uning birinchi bo‗g‗ini - alohida 
shahar, aholi punkti darajasida joylashtirish va rivojlantirishni o‗rganish). 
Kartografik uslub
. Ushbu uslub ishlab chiqarish xususiyatlarini 
ko‗rgazmali aks ettirish imkonini beradi. 
Iqtisodiy 
va 
matematik 
modellashtirish 
usuli
(mintaqaviy 
iqtisodiyotning hududiy nisbatlarini modellashtirish, mintaqaviy iqtisodiyot 
tarmoqlari bo‗yicha modellashtirish, mintaqaviy iqtisodiy komplekslarni 
shakllantirish modellari). Zamonaviy elektron vositalardan foydalangan 
holda, ushbu uslub mehnat va vaqtning kam miqdorini sarflab, katta va 
xilma-xil statistik materiallarni, hududning ijtimoiy-iqtisodiy kompleksi 
darajasini, tuzilishini, xususiyatlarini tavsiflovchi turli boshlang‗ich 
ma‘lumotlarni qayta ishlashga imkon beradi.
Bundan 
tashqari, 
mintaqaviy 
tadqiqotlar 
uchun 
belgilangan 
maqsadlarga muvofiq optimal yechimlarni, optimal variantlarni, modellarni 
tanlash imkonini beradi. Ushbu usul bilan (tizimlashtirish uslubi bilan bir 
qatorda) ko‗p o‗lchovli statistik tahlil usullari ham bevosita bog‗liqdir. 
Ko‗p o‗lchovli ma‘lumotlarni tahlil qilishning umumiy usullaridan biri 
klasterlarni tahlil qilishdir.
Bu maxfiy (maxfiy) o‗zgaruvchan (faktorlar) kichik songa va obyektlar 
tasnifida ushbu omillar bo‗yicha o‗tishdan iborat.
Mintaqaviy tadqiqotlar uchun ishlatiladigan statistik modellarning 
birinchi turlaridan biri «iqtisodiy baza» deb nomlangan model edi.
U 30-yillarda olim G. Xoytom (AQSH) tomonidan tuzilgan va 40 yil 
davomida 100 dan ortiq AQSH mintaqaviy tadqiqotlari uchun ishlatilgan.
Iqtisodiy bazaning modellari nazariy asoslash va rivojlanish nuqtai 
nazaridan juda sodda. Ularni qurish uchun ikkita davr uchun faqat iqtisodiy 
faoliyat ko‗rsatkichlari (asosan bandlik ko‗rsatkichlari) talab qilinadi. 
Iqtisodiy bazani tahlil qilish mintaqaviy iqtisodiy o‗sishni prognoz 
qilishning tezlashtirilgan usuli, o‗sishning soddalashtirilgan nazariyasini 
qo‗llagan holda axborotga bo‗lgan ehtiyoj minimallashtiradi. 

---

15
Olingan natijalar faqat asosiy va xizmat ko‗rsatish sektorlarining 
rivojlanishini prognoz qilish uchun qisqartirildi.
Mintaqaviy iqtisodiyotda matematik usullarni qo‗llash bilan bog‗liq 
ilmiy yo‗nalish, ya‘ni. mintaqaviy modellash regionometrik deb nomlanadi. 
Matematik usullar orasida quyidagilar mavjud.