A burxanov, O. Sattorqulov, G‗. Berdiyev, D. Eshpulatov mintaqaviy iqtisodiyot darslik

Ijtimoiy-iqtisodiy omillar
 
orasida eng 
muhimi, aholi va mehnat 
resurslaridir. 
Bu o‗rinda ikki holni qayd qilish lozim: birinchidan, 
shunday korxonalar borki, ularga son jihatidan ko‗p ishchi kerak. Masalan, 
tikuv fabrikasi, konserva ishlab chiqarish, paxta etishtirish va uni qayta 
ishlash va h.k. Boshqa korxonalarga esa, mehnat resurslarining miqdori 
ko‗p bo‗lishi shart emas, ularda «oz» va «soz» malakali ishchi kuchi talab 
qilinadi. Masalan, radio va asbobsozlik, aniq mashinasozlik va h.k.lar. 
malakali ishchi kuchi mavjud bo‗lgan shaharlarda, ilmiy texnik 
markazlarda joylashtiriladi. 
O‗zbekistonda mahalliy aholining tabiiy ko‗payishi darajasi yuqoriligi, 
migratsion harakati faolsizligi mehnat zaxiralari ko‗plab shakllanishiga olib 
keladi. Shu sababli ularning miqdori ko‗p bo‗lgan qishloq joylarda, 
shaharlarda yangi sanoat korxona va boshqa korxonalarni, madaniy-
maishiy muassasalarni tashkil etil etishga alohida e‘tibor qaratilmoqda 
hamda bu borada maxsus maqsadli dasturlar ishlab chiqilib amaliyotga 
joriy etilmoqda. 
Aholi faqat ishchi kuchi emas, balki u eng avvalo, «iste‘molchi» 
hamdir. Bu omilning roli esa hozirgi kunda keskin oshib bormoqda. Shu 
sababli iste‘mol omili korxonalarni o‗ziga «tortadi». Iste‘mol omili faqat 
xalq ehtiyoji bilan belgilanmaydi. Ishlab chiqarishning o‗z talabi, boshqa 
xil mahsulotlarning keng miqdorda sarflanishi, ularni transportda 
keltirishning noqulayligi ham bunday korxonalarni iste‘mol rayonlarida 
barpo etishni nazarda to‗tadi. 
Transport
 
ham juda muhim, chunki u ishlab chiqarishning bevosita 
davom ettiruvchi tarmog‗i hisoblanadi. Shuning uchun transportning 
ahamiyati barcha boshqa omillar bilan qo‗shilib, uyg‗unlashib ketadi va uni 
«sof» holda ajratib olish qiyin. Shu bilan birga transport masalasi iqtisodiy-
geografik omil bilan ham chambarchas bog‗liq. Bu obyektning eng avvalo, 
tashqi (hududiy) iqtisodiy munosabatlarini anglatadi.