А. Бурханов, К. Рахматов

ўз ҳаёт тарзини тушуниши, айнан 
«шундай» ташкил бўлишни уддалаши;
шу тузум қонунларини 
ҳурмат 
қилиш 
ҳамда шу ташкилотга ихтиёрий ҳиссасини қўшиши зарур. Бошқача 
айтганда, айнан 
халқнинг жонли ҳуқуқий онг 
давлат шаклини рўёбга 
чиқаради, унга ҳаёт, куч бахш этади; бинобарин, давлат шакли, 
энг аввало, 
халқ ҳуқуқий онги даражасига,
халқ томонидан тўпланган тарихий 
сиёсий 
тажрибага,
унинг ирода кучи ва миллий хусусиятига боғлиқ бўлади». 
Гапни 
«давлат шакли»
тушунчасига оид турли нуқтаи назарлар 
мавжудлигидан бошлаш ўринли деб ўйлаймиз. Жумладан, айрим муаллифлар 
уни фақат тор маънода изоҳлайдилар. Уларнинг фикрига кўра, бу – 
фақат 
бошқарув шакли холос.
Бошқа муаллифлар бу тушунчани 
кенг 
маънода
талқин этишади. Зотан, улар мазкур тушунчага 
бошқарув шакллари 
мажмуи билан давлат тузилиши шакли
ни киритадилар. 
Бироқ бу каби нуқтаи назарлардаги фарқлар шу ёндашувлар билангина 
чекланмайди. Давлатнинг 
ички 
ва 
ташқи 
шаклларини фарқловчи 
муаллифлар ҳам бор. Ички шакл деганда, демократия, ташқи шакл деганда 
эса, сиёсий ҳокимиятнинг аниқ ташкилоти тушунилади (Д. А. Керимов). 
Ушбу нуқтаи назар нималарга асосланганлигини қуйидагича изоҳлаш 
мумкин: модомики, демократия сиёсий тартибнинг бир кўриниши экан, уни 

---

85
давлатнинг ички шакли 
сифатида тушуниш зарур, бошқарув ва давлат 
тузилиши шакллари мажмуи эса 
ташқи шакл
ни ташкил этади. 
Шундай қилиб, 
давлат шакли деганда, уч таркибий қисм (ёки