4. Eozinofillar - donador leykotsitlar bo'lib. atsidofil granu-
lalar tutadi. bu hujavralar, asosan. tashqi
muhit bilan chegaradosh
b o ’lgan to'q im alarda joylashgan: nafas, gastrointestinal, genitouri-
nar tizimlarda. Fozinofillarning plazmatik m em branasida CD4 an-
tigenlari ekspressiyalangan, shuning uchun ular ham O lV ning yu-
zasidagi gp 120 oqsili bilan xuddi T 4-limfotsitlar kabi oson b o g i a -
nadi.
5. M egakariotsitlar — trombotsitlardan avvalgi hujayralar bo'lib.
ularning 25 % ida CD4
antigenlari ekspressiyalangan, bu esa ular-
ning OIV bilan bevosita zararlanishiga sabab b o i a d i . Bu holat
OITSdagi trom botsitopeniyaning kelib chiqish m exanizmi (pato-
genezijni tushuntirib beradi.
6. Timotsitlar - timus limfotsitlari, bular periferik T4-limfot-
sitlarga nisbatan kuchliroq zararlanadi va OlV ni ko'proq ishlab
chiqaradi. Ayniqsa, timotsitlardan bir vaqtning o 'z id a CD4 va CDS
antigenlarini ekspressiya qilgan hujayralari OIV bilan ko'proq
zararlanadi. Bundan kelib chiqadiki,
timus OITS patogenezida,
ayniqsa. bolalarda m uhim rol o'v naydi. Birinchidan. u OIV ishlab
chiqaruvchi yuqori samaradorli «reaktor» sifatida nom oyon b o 'l a
di. ikkinchidan. timusda normal fiziologik regeneratsiya mavjud
emas.
7. B-limfotsitlar. Hozirgi vaqtda OlVni B-limfotsitlari zarar-
lashi m a'lu m . Bunda OIV Epshteyn-Barr virusi bilan koinfeksiya
ko'rinishida zararlasa. infeksiya sitonekrozga olib kelishi m a'lum .
aks holda infeksiya latent yoki sekin kechuvchi xarakterda bo'ladi.
O lV ning B-limfotsitlarga kirish m exanizmi (ularda C D 4 antigen
lari y o ‘q) hozircha nom a'lum .
8. Neyronlar. Organizmdagi OIV infeksiyasining eng erta mud-
datlaridanoq OIV gematoensefalit baryerdan o 'tadi
va neyronlarni
bevosita zararlaydi. OIV infeksiyasi bilan kasallikning latent davri-
dayoq 90 % dan ortiq bemorlarda asab tizimida u yoki bu usulda
tekshirilganda ITV aniqlanadi. Viruslar 3 3 -3 8 % neyronlarning
halok bo'lish g a olib keladi. bunda. birinchi navbatda, virik neyron-
39
www.ziyouz.com kutubxonasi
lar halok bo'ladi. M iyada OIV neyronlardan tashqari
m akrofaglar-
ni. qon-tom ir kapillarlarini. endoteliy hujayralarini. astrotsitlarni.
m iyaning fibroblastsimon hujayralarini va oligodendrotsitlarni
bevosita zararlaydi. Viruslarning nevronlarda replikatsiya qilishi
nihovatda zaif. uni deksam etazon yoki butirat natriy yordam ida in-
duksiya qiiish (kuchaytirish) m um kin. Nevronlarda sitoliz kuzatil-
maydi. sintitsiy hosil b o i m a y d i.
9. Y o 'ld o sh to 'q im a sin in g OIV bilan zararlanishi. xoriontro-
loblast hujayralari ha m d a qon-tomirlari endoteliy hujayralari
ni C D 4 antigeni ekspressivasi bilan izohlanadi. Eksprim entda
y o 'ld o sh to'qim asi virus bilan ju d a oson zararlanadi. detnak.
orga-
n izm da ham virus y o i d o s h n i zararlaydi. A m m o bem or ayollardan
tu g 'ilg a n chaqaloqlarning 2/3 qismi s o g 'lo m (virus bilan zararlan-
magan) ekanligi ajablanarli holdir.
10. Spermatozoidlarda CD4 retseptori aniqlangan. u m em bra-
nasida
H L A - D L
m olekulasini tutuvchi hujayralarni faollashtiruv-
chi funksiyani bajaradi. Bunday hujayralar a yollam ing reproduktiv
tizim ida k o ‘pchilikni tashkil qiladi: qin epiteliysida va bachadon
bo'y nida. endometriyada. fallopiy trubasida
va tu xum hujayrala-
rida. Sperm atozoid o 'z a ro ta 's ir tufayli ularni faollashtiradi. Sper-
m atozoidlar o 'z la rid a OIV saqlagan holda yuqorida sanab o ‘tilgan
hujayralar bilan ham virusni (ya'ni zararlanishiga) olib keladi.
Nishon hujayralarda jo y la sh g a n virus genom ining faollashuvi
natijasida viruslar ekspressivasi. transkripsiyasi va translatsiyasi
kuchayadi. Bu quyidagi hollarda yuzaga chiqadi:
1. Spetsifik antigenlar ta'sirida.
2. T-limfotsitlarning mitogenlari ta'sirida.
3. Sitokinlar ta'sirida.
4. Bir vaqtning o '/ i d a boshqa virusli infeksiyalar bilan zararlan-
ganda (sitomegalovirus. gerpes viruslar. adenoviruslar. Epshtevn-
Barr v iru s i).
5. O 's m a la r nekrozi omili (TNE). IL-6 (interlev kin-6). R M A
(forbolmiristat-atsetat). Bu sanab o 'tilgan om illar m onotsitlarda vi
rus ekspressiyasini kuchaytiradi.
40
www.ziyouz.com kutubxonasi
6. Bakterial im m unom odulatorlar ta'sirida.
7. Glukokortikoid gorm onlar ta'sirida.
8. G iperterm iya ta'sirida.
9. Ultrabinafsha nurlar ta'sirida.
Infeksiva vuqqan dastlabki davrlarda
bemorlardan OlVni zaif
replikatsiya qiluvchi shtamlari ajratib olinadi, am m o kasallik vaqti
uzoqlashib borgan sari O lV ning kuchli replikatsiya qiluvchi shtam
lari ajratiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
