A. B. P a k ir d in o V u. A. V a L i X o n o V

O kzbekistonda O IV /O IT S
O 'zb ek isto n Respublikasida OIV infeksiyasining o'sishi 2 0 0 1 -
2009- > illarda kuzatildi. am m o 2010- yilga kelib bem orlar soni 
2009- yildagiga nisbatan 5.5 % ga kamaydi. 2011- yilning 6 oyi 
ichida esa 2010- yilning shu davriga nisbatan 559 nafar (24 %) be- 
m orga kamaydi. A m m o kasallanish darajasi Buxoro. Sirdaryo. Xo- 
razm. Q ashqadaryo viloyatlarida biroz ortdi. 2011- yilning 6 oyi- 
da T oshkent shahrida. Toshkent, Andijon. F a rg 'o n a va Sam arqand 
viloyatlarida bem orlar k o 'p r o q aniqlandi (B. D M atkarim ov. va b.. 
2 0 1 1-y.).
2011- \ iIda aniqlangan bem orlarning 51.6 % ini erkaklar, 
48.4 % ini ayollar tashkil etadi. A m m o bem orlar orasida ayollar- 
ning sa lm o g'i Sirdaryo viloyatida 63.6 % ni. Jizzaxda 61.1 % ni. 
F a rg 'o n a d a 58.5 % ni. A ndijonda 57.9 % ni. T oshkentda 55.8 % ni. 
Q ashqadaryoda 51.5 % ni tashkil etgan. Epidem iologik tahlillarga 
k o 'ra . 2011- yilning 6 o\ ida aniqlangan bem orlarning 39.7 % i jin- 
siy aloqa orqali, 29,6 % i parenteral y o 'l bilan kasallikni yuqtirib 
olganlar, 4.8 % holda esa vertikal yuqish kuzatilgan. 2010- y ili esa 
bu ko'rsatkich lar mos ravishda 29.6 %. 39.3 % va 3,3 % ni tashkil 
qilgan edi. 2010- yilning 6 oyi ichida 340 nafar hom ilador ayollar­
da ushbu infeksiva aniqlangan b o 'lsa. 2011- yilning shu davrida
20
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

bu ko'rsatk ich 214 nafarni tashkil etdi, ya'ni 37,1 % ga kamaydi 
(M atkarim ov B. D. va b.. 2 0 1 1-y.).
Tibbiyot xodimlari orasida ham OIV infeksiyasiga chalinish 
hollarining ortib borishi tashvishlidir. 2010- yilning 6 ovi m obayni­
da 14 nafar tibbiyot xodimida OIV infeksiyasi aniqlangan bo'lsa, 
201 1- \ ilning shuncha davrida 19 nafarda aniqlandi. Respublika- 
da m ehnat migrantlari orasida OIV bilan kasallanish ko'rsatkichi 
vuqoridir. 2010- yilning 6 oyida 79 migrantda kasallik aniqlangan 
bo'lsa, 201 1- yil shuncha davrda 73 ta m igrantda aniqlandi (M at­
karimov B. D. va b.. 201 1-y.).
O 'zbekisto nd a 14 yoshgacha b o 'lg an bolalar orasida OIV in­
feksiyasining tarqalishi 2010- yilning 6 oyiga nisbatan 201 1- yil­
ning 6 oyida 24.4 % ga kamaygan. 2011- yili aniqlangan bem or 
bolalarning 118 nafari (33.1 %) Andijon viloyatida. 60 nafari 
(16.8 %) Farg 'o na viloyatida. 28 nafari (7,9 %) N a m an gan viloyati­
da. 48 nafari (13.5 %) Toshkent shahrida r o 'yx atga olingan. A m m o 
4 - 6 \ oshli bolalar orasida kasallanish darajasi hamon yuqoridir. 
Agar 2010- y ilning 6 o\ ida 4 - 6 yoshdagi bem or bolalar barcha ka- 
sallangan bolalarning 48,1 % ini tashkil qilgan bo'lsa. 201 I - > ilning 
shuncha davrida bu ko'rsatkich 56.2 % ni tashkil qilgan (Атабеков 
! I. С. и др., 2011 г.).
2009- vilgacha bo'lg an m a'lu m o tlar tahlili shuni ko'rsatadi- 
ki, bolalarga OIV infeksiyasi 55 % hollarda parenteral yo'l bilan. 
17 % hollarda esa vertikal y o ‘1 orqali yuqqan. Parenteral yo 'l bi­
lan yuqqanlarda 6 2 . 1 
%
tibbiy muolaja paytida (igna va sistemalar 
orqali), 2,5 % qon quyilganda. 3 1.7 0 о ida esa o 'm ro v osti venasiga 
kateter q o 'y ilg and a yuqqan (Атабеков H. С. и др.. 2011 г.).
2006- yil 1- yanvar holatiga k o 'ra m am lakatda OIV infeksiva­
sining so'n ggi bosqichida (OITS) bo 'lg an lar soni. r o ’yxatga olish 
m a iu m o tla r ig a ko'ra. 1519 kishini tashkil etdi. Epidem iya bosh- 
langan vaqtdan buyon ro 'y x atg a olingan OIV infeksiyali 712 kishi 
vafot etgan. ularning 101 nafari OITS kasailigi nalijasida dunyodan 
k o 'z yumgan. O 'zb ekisto nda OIV infeksiyali kishilarning yarmi-
21
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

dan k o 'p i OIV tashxisi qo'y ilg a n d a n s o 'n g 5 yil ichida vafot et- 
m oqda.
O 'z b e k isto n d a OIV infeksiyali kishilarda OITS rivojlanishiga 
olib keladigan omil sii kasalligi epidemiyasidir, (bu o 'rin d a OIV 
bilan kasallanish silning rivojlanishiga sabab b o'lgani yoki sil k a ­
salligi bor kishi OIV infeksiyasini yuqtirganining ahamiyati y o ‘q). 
R o 'y x a tg a olingan kasallanish holatlarining m a'lum otlariga k o 'ra
2005- yilda O 'z b e k iston d a har 100 000 kishidan 138 nafari sil k a ­
salligiga chalingan. Shunisi shubhasizki. aynan sil kasalligi OIV 
infeksiyali kishilarning asosiy ikkilamchi kasalligi hisoblanadi.
2006- yilning 1- yanvari holatiga k o 'r a sil va OIV infeksiyasi bilan 
bir vaqtda kasallanish holati 655 kishida aniqlangan. O lV d a n vafot 
etgan 366 nafar kishida sil kasalligi tashxisi qo'yilgan.