qiyin vazifadir. Bu y o 'n a lishd a xavfli
guruhga m ansub shaxslarni
m untazam nazorat ostiga olish. ularni IFA usulida tekshirib turish
kasallikni erta tashxislash y o'llarid an biri hisoblanadi.
O IV infeksiyasi 3 xil v o ‘l bilan yuqishi aniq isbotlangan.
1. Jinsiy aloqa v o'li.
2. Parenteral yo'li.
3. Vertikal yuqish yo'li.
OIV infeksiy asining jinsiy aloqa yo'li bilan tarqalishi ko'p lab
besoqolbozlarda. fohishalarda. palapartish. tartibsiz jinsiy hayot
kechiruvchi shaxslarda uchramoqda.
Besoqolbozlikning faol va passiv shakllarida OIV bilan zararla-
nish 1:1 nisbatda aniqlanmoqda.
Passiv besoqolbozlar jinsiy a 'zo sining
shilliq qavatlari buzilishi
natijasida virus qon orqali organizm ga o'tadi. Bu guruhlar OIV in
feksiyasi b o 'y ic h a o 'ta xavfli hisoblanadi.
A yollar o'rtasidagi jinsiy aloqalarda (lesbiyanlik) OIV infeksi
yasi bilan zararlanish o 'ta past darajada hisoblanadi. OIV infek
siyasining tarqalishida у ana o 'ta xavfli guruhlardan fohishalar.
palapartish. tartibsiz jinsiy hayot kechiruvchilar hisoblanadi. Bu
guruh har xil kishilar bilan tez-tez aloqada bo'ladilar. Bunday
shaxslarning OIV bilan zararlanishi va boshqa shaxslarga yuqtiri-
shi hozirgi kunda tez-tez uchramoqda. Ayol organizm iga viruslar
sperm a orqali tushadi va agar shilliq qavatlar jarohatlangan bo'lsa,
virus jinsiy a'zo la rd an qonga o'tishi mumkin.
OIV infeksiyasining ikkinchi yuqish y o 'li qon orqali o'tishidir,
virus bem or shaxslar qonida ju d a y uqori konsentratsiyada bo'lishi
aniqlangan. Qon orqali yuqishida giyohvandlar o 'ta
xavfli guruhga
kiradi. Bunday shaxslar zararlangan shpris va ignalardan foydala-
nib, o 'z organizmiga narkotik m oddalarni у uborish vaqtida qoldig'i
orqali \ irus o 'tish i m umkin. Qon orqali y uqishida gemofiliya kasal
ligiga chalinganlar ham qism an xavfli guruhga kiradi. Shuningdek,
tarkibida retroviruslar b o 'lg an qonni quyish yoki o 's h a qondan
tayyorlangan qon preparatlari ishlatilganda
virus boshqa shaxslar-
25
www.ziyouz.com kutubxonasi
ga o ‘tadi. M a zk u r kasallikning gemofiliya dardiga duchor bo'lg an
bemorlar orasida uchrashi ham shundan. Bunday bemorlar ko'plab
qon va qon mahsulotlari oladilar. qon quyish vaqtida O lV g a tek-
shirilmagan yoki tashxisda aniqlanm agan qonlardan zararlanib qo-
lishi mumkin.
Qon orqali vuqishida surunkali kasalliklar bilan o g 'rigan. havot
uchun xavfli jarohatlar olgan bemorlarga
yaxshi sterillanmagan as-
bob-anjom lar, shpris va ignalardan foydalanganda, zararlangan qon
va qon mahsulotlari quyilgan vaqtda vuqishi mumkin. Tibbiy muo-
laja paytida yuqish - retroviruslar tushgan igna. shpris va boshqa
asboblardan yuqish, m azk ur asboblarni takroriy q o'llash natijasida,
sanitariya-gigiyena qoidalariga rioya qilmaslik oqibatida yuzaga
keladi.
Vertikal yuqish y o 'lid a virus hom ilaga y o 'ld o sh
qoni orqali
yoki tu g 'ish jarayonida bem or onadan o'tadi. Shuningdek, emi-
zish vaqtida onaning s o 'rg 'ic h la rid a n qon chiqsa va bolaning o g 'iz
b o 's h lig 'id a yaralar (stomatit va boshqa jarohat) bo'lsa. bolaga ka
sallik vuqishi mumkin. Shu yarachalar orqali ona sutida b o i g a n
virus bolaga o'tishi mumkin.
Jarohatlanm agan teri va shilliq qavatlar orqali kasallik yuqm ay-
di. Shuning uchun bem or bilan
bitta idishdan ovqat yeyish,
11
bilan
qo 'l berib ko'rishish. birga y otib turish (.jinsiy aloqasiz) gaplashish
xavfli emas. Y a'ni kasallik havo-tom chi, maishiy m uloqat yo'llari
orqali yuqmaydi.
OIV infeksiyasi kasailigi qon so'ruvchi hasharotlar (bit, kana va
boshqa) chaqishi orqali vuqishi isbotlanmagan.
Kasallikka
h a m m a yoshdagilar moyil, lekin ushbu kasallik,
asosan. xavfli guruhga m ansub shaxslarda (aksarivat yoshlar)
k o 'proq uchraydi.
Kasallikning tarqalishi fasl bilan bog'lie] emas va dunyoning
barcha m am lakatlarida uchram oqda.
Oxirgi yillarda sobiq ittifoqning b a '/ i respublikalarida (Ros-
siya. Ukraina. Belorussiva. Q ozo g'isto n) giyohvandlik o 'ta keng
26
www.ziyouz.com kutubxonasi
tarqalmoqda. Tekshiruvlar shuni ko'rsatdiki, OIV kasalligiga cha-
linganlarning 80 % i giyohvandlar ekan.
Do'stlaringiz bilan baham: 
