А. Авлоний номидаги Халқ таълими ходимлари қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш Марказий институти Ж. Йўлдошев, Ф. Йўлдошева, Г. Йўлдошева

Маъруза сифатига таъсир кўрсатувчи айрим омиллар
Юқорида айтилганлар билан бирга ҳар бир маърузачи назарда тутиши лозим бўлган айрим омилларни келтиришни лозим топдик.
Маърузага салбий таъсир қилувчи омиллар-маърузачига, тингловчиларга, маърузани ўтказиш шароитига ва воситаларга тегишли камчиликлардан иборат бўлади.
Бўлардан маърузачига тегишлилари:
- мавзуни саёз билиш;

• 
  нутқдаги камчиликлар: талаффуз, адабий тил меъёрлари, грамматика қоидалари, нотаниш ёки хорижий сўзлар, атамаларнинг маъносини тушунтирмасдан қўллаш, шева сўзларини кўп қўллаш, ёзиб намойиш қилишда хато ва тушунарсиз ёзиш;
  

• 
  ўзини тутиши ва педагогик хулқидаги нуқсонлар;
  
• 
  кийиниши ва ташқи кўринишига эътиборсизлиги;
  
• 
  таълим воситаларидан унумли ва тўғри фойдалана олмаслик;
  

• 
  кузатувчанлик, вақтнинг ўтишини ҳис қилиш, уни тўғри тақсимлаш кўникмаси етишмаслиги;
  

• 
  тинглаш кўникмаси етишмаслиги;
  

• 
  тингловчига хайрихоҳлик, самимийлик, у билан ҳамкорликда иш олиб бориш кўникмаси етишмаслиги;
  

• 
  мантиқий боғлиқлик ва изчилликка риоя қилмаслик ва бошқалар. Тингловчига тегишлилари:
  
• 
  давомат пастлиги, маърузага кечикиб келиш;
  
• 
  зарур тайёргарликсиз келиш;
  
• 
  илмий атамаларни билмаслик;
  
• 
  диққатни жамлай олмаслик;
  
• 
  эшитиш қобилиятидаги ва тинглаш кўникмасидаги камчиликлар;
  
• 
  қизиқиш пастлиги, фикр юритиш сустлиги;
  
• 
  касбий тайёргарлик даражаси пастлиги;
  
• 
  манфаатдорлик камлиги ва бошқалар.
  

Маърузани ўтказиш шароитига тегишлилари:

• 
  маърузачининг, тингловчининг иш жойидаги ноқулайликлар;
  
• 
  санитария-гигиена меъёрлари бузилишининг олдини олмаслик;
  
• 
  хавфсизлик қоидаларига риоя қилмаслик ва бошқалар. Маърузада фойдаланиладиган воситаларга тегишлилари:
  

• 
  таълим воситаларининг етишмаслиги, таъмирталаб ёки яроқсиз ҳолда бўлиши, сифатли ва замонавий воситаларнинг камлиги;
  
• 
  маъруза мавзусини ўзлаштириш учун мақсадга мувофиқ воситалар турлари ва сонини тўғри танламаслик;
  
• 
  воситаларни маъруза бошланмасидан олдин ишга тайёрлаб қўймаслик;
  
• 
  воситалардан фойдаланишда хавфсизлик қоидаларига риоя қилмаслик ва бошқалар.