A ashirov, sh. Atadjanov

' Гумилев JI.H. Э тн оген ез и биосф ер а земли. — JI., 1990.

---

tarixining etnogenez qismi uning elat, xalq bo‘lib shakllanguniga 
qadar b o ig an tarixidan iborat... Qachonki, etnik belgilar va 
a lo m a tla rn in g b a rc h a si so d ir b o 'lg a n id a g in a e tn o s-x a lq
shakllanishi o ‘z nihoyasiga yetadi. Shakllangan etnosning bundan 
keyingi tarixi fanda etnik tarix nomi bilan yuritiladi1. Akademik 
olimning bunday qarashlari etnogenez va etnik tarix m uammosi 
doirasida etnologiya fanida ilgari surilgan chuqur mushohadali 
g 'oyalardan biri ekanligini e ’tiro f etgan holda shuni ham
ta’kidlash kerakki, bu borada boshqacha qarashlar ham bildirilgan. 
Jum ladan, akademik K. Shoniyozovning fikricha, etnik tarix — 
o ‘rganilayotgan xalqning ibtidoiylikdan boshlab, bir qancha 
tarixiy bosqichlarni o ‘tib to bizgacha davom qilib kelgan katta 
davrni qamrab oladi. Boshqachasiga etnik tarix tushunchasi 
etnosning qadimda va ilk o ‘rta asrlarda mavjud bo‘lgan ildizlarini, 
ularning alohida etnik jam oa (etnik birlik) bo‘lib shakllanish davrini 
ham da etnosning keyingi taraqqiyot tarixini (to millat bo‘lib 
shakllanishiga qadar) o ‘tgan davrini o ‘z ichiga oladi. Biroq, har 
ikki m u a llif ham e tn o s-x a lq n in g sh ak la n ish i m illa tn in g
shakllanish davriga to ‘g‘ri kelmaydi, degan um um iy xulosaga 
keladilar. H ar ikki muallifning fikricha, millatning shakllanishi 
etnogenetik jarayon kabi uzoq davom etadigan tarixiy jarayon 
bo ‘lib, millat etnik tarixning eng yuqori ch o ‘qqisi, kam olot 
bosqichidir. Bu bosqichga ko‘tarilgan xalqning davlati millat nomi 
bilan yuritiladi, aniq hududiy chegarada m uom alada bo ‘lgan 
umumxalq-millat tili davlat tili maqomi darajasiga ko‘tariladi, 
o ‘zlikni anglash darajasi esa fuqarolarning hayot mazmuniga, 
kundalik turmush tarziga aylanadi.