1. Etnopsixologiya muammolarini o‘rganishdagi turli g‘oyalar va oqimlar

Variant № 24
1. Etnopsixologiya muammolarini o‘rganishdagi turli g‘oyalar va oqimlar.
2. Etnopsixologiyada siyosiy-iqtisodiy va jamiyatdagi ijtimoiy omillarning roli.
3. Individ va milliy til. Individning milliylashuvi.
4. Milliy xarakterning o‘zgaruvchanligi
5. Turli etnik guruhlarda milliy tuyg‘uning turlicha namoyon bo‘lishi.
JAVOB
1. Zamonaviy etnopsixologiya fani oldida turgan muammolar:
■ Etnosning psixik tuzilishini o’rganish (xususan- millatning), qanday psixologik qonunlarga bo’yinsunishi, rivojlanishi, tuzilishi va funksiyalarini aniqlash;
■ Etnik (milliy) xarakter muammosi;
■ Etnik guruhlarning psixik tuzilishi va xarakteri o’rtasidagi tafovutlarni aniqlash;
■ Etnik xarakter tipologiyasini ochib berish Etnopsixologiya fani oldida turgan vazifalar:
■ Xalq madaniyatini o’rganish, uning psixologik mohiyatini ochib berish.
■ Din va etnos psixologiyasi o’rtasidagi mushtaraklikni o’rganish.
Etnik psixologiya — «etnik psixikani» o’rganuvchi fan. Etnik psixika
O’z ichiga etnik guruhning taraqqiyoti davomida o’zlashtirilgan xususiyatlar, jarayonlar va chizgilarni oladi.
Etnos iborasi XIX asr oxirlaridan ilmiy tushuncha sifatida fanga kiritildi. Biroq etnos tushunchasining mazmuni xususida hozirga qadar olimlar o’rtasida yakdillik mavjud emas:
1. Etnos bir tilda so’zlashuvchi, o’ziga xos turmush tarzi, urf-odat, marosimlar va an’analari tizimiga ega bo’lgan, o’zining kelib chiqishi birligini tan oluvchi o’ziga xos kishilar guruhi (S.M. Shirokogorov)
2. Etnos til, davlatga tegishlilik, iqtisodiy aloqalar, madaniy turmush, din birligi singari bir qator ijtimoiy aloqalar natijasiga asoslanadigan kishilar jamoasi (S.A.Tokarev).
3. Etniklik bu real ijtimoiy-iqtisodiy aloqalar sharoitida o’zaro tushunarli tilda so’zlashadigan muayyan hududda yashaydigan kishilar orasida o’zaro shakllanib boradigan va o’zining ma’lum madaniy xususiyatlarini, mustaqil ijtimoiy guruh ekanligini butun hayoti davomida anglab boradigan har qanday jamoadir.
2. Ijtimoiy psixologiya - odamlarning ijtimoiy guruhlarga birlashishini o’rganadigan, guruhiy tavsifni, shaxsning guruhiy faoliyati va xulq-atvorini, ijtimoiy psixologik qonuniyatlar, holatlar, hodisalar, ijtimoiy ustanovka kabilarni tadqiq qiluvchi psixologiya sohasidir (E.G’.G’oziev).
Hozirgi kunda ijtimoiy-psixologiya predmetini belgilaydigan 4 ta yo’nalish mavjud:
birinchi yo’nalish, katta va kichik guruhlar, jamoa, rasmiy va norasmiy guruhlar, oiladagi shaxslararo munosabatlar, liderlik, moslik, jamoani boshqarish va x., o’rganadi;
ikkinchi yo’nalish, guruh va jamoada shaxsning holati, uning mavqei, o’rni, roli, boshqalarni idrok etishi, o’ziga va boshqalarga munosabat motivlari va yo’nalganligini o’rganadi;
uchinchi yo’nalish, muloqot muammosiga taalluqli bo’lib, muloqotning psixologik ta’siri, turlari, kommunikatsiya kanallari, to’siqlar va boshqalarni tashkil etadi;
to’rtinchisi, xalqlar, millatlar, elatlar psixologiyasi bo’lib u milliy ijtimoiy hodisalarni, ya’ni millatlar va elatlar, xalqning ongida, ruhiyatida asrlar davomida saqlanib qolgan an’analar, rasm-rusmlar, aqidalar, udumlar va boshqalarni o’rganadi. Bu yo’nalish etnopsixologiya fani bilan bog’liq.
3.