|
Mavzu ijtimoiy va madaniy psixalogiya. Bajaruvch:Sohibova Shaxina
Reja:
2 Kallektiv organizim 3 A. L’ebo E. Dyurkgeym: kollektiv vakillar 4 Qadriyatlar kontsepsiyasi Ijtimoiy psixologiya - kishilarning ijtimoiy guruhlarga birlashishini, guruhiy tavsifni, shaxsning ruxiy faoliyati va xulq-atvorini, ijtimoiy psixologik qonuniyatlar, holatlar, hodisalar, ijtimoiy ustanovka kabilarni tadqiq qiluvchi psixologiya sohasi. Avvallari I.p. da voqelik falsafiy nuqtai nazardan oʻrganilib kelingan, lekin shaxs, guruh, jamoa munosabatlari qamrab olinmagan. I.p. faniga umumiy psixologiya, sotsiologiya, antropologiya, eti., kriminologiya, falsafa kabi fanlar asos boʻlib xizmat qilgan. 19-asrning 2-yarmida I.p. ni fan sifatida rivojlantirishga ilk urinishlar boʻlgan. Jahon jamoatchiligi tomonidan I.p. 1908 y. dan fan sifatida tan olingan. Ikkinchi jahon urushidan keyingi yillarda AQSH va b. mamlakatlarda psixologiya muammolari yuzasidan tadqiqotlar oʻtkazila boshlandi. Ayniq-sa, AQShda Kotorning oʻtkazgan tajribasi, E. Meyoning izlanishlari I.p. tarixida muhim rol oʻynadi. Bu tadqi-qotlarga kichik guruhlar asosiy obʼyekt kyugab olingan, tajribalar esa lab. sharoitida oʻtkazilgan. I.p. fan sifatida muloqot, muomala qonuniyatlari, shaxslararo munosabat, individual va gu-ruhiy oʻzaro taʼsir, guruxlarning ichki va tashqi tuzilishi, ularning turlari, tasnifi, ommaviy holatlar va harakatlar, ijtimoiy va milliy ong , mentalitet, milliy qiyofa, harakter, taʼb, anʼana, odat, marosim va b. ni tekshiradi. I.p. bir necha sohalarni oʻz ichiga qamrab oladi: etnopsixologiya, din psixologiyasi, oila psixologiya-si, boshqaruv (menejment) va marketing psixologiyasi, kichik va katta guruh psixologiyasi, modalar psixologiyasi, reklama psixologiyasi, insonni inson tomonidan idrok kilish psixologiyasi, amaliy I.p. kabilar. Oʻzbekistonda I. p. yoʻnalishidagi tadqiqotlar asosan mustaqillik davrida yoʻlga qoʻyila boshlandi. Bizning o'zimizni qanday tutishimiz va qanday fikr yuritishimiz shaxsiy hayot tajribamiz yoki genetika bilan emas, balki biz ko'milgan madaniyat bilan bog'liq bo'lishi kerak. Darhaqiqat, garchi hozirgi paytda g'arbiy nuqtai nazar ustun bo'lsa-da, biz ma'lum joylarda madaniy chegara bir mintaqada yashovchi qabilalar bir-birini tushunmasligini, agar til uchun bo'lsa, degan ma'noni anglatishini unutmasligimiz kerak. yoki urf-odatlar va mentalitet. Madaniy psixologiya - bu jihatni hal qilishga intiladigan psixologiyaning bo'limi xilma-xilligi va biz olgan madaniy merosga asoslangan inson ongining. Keling, aniq nima ekanligini va nima uchun ekanligini ko'rib chiqaylik. Madaniy psixologiya - bu o'rganish uchun mas'ul bo'lgan psixologiyaning bir bo'limi madaniy elementlar xatti-harakatlar, urf-odatlar va idrokga qanday ta'sir qiladi odamlar guruhlari. Boshqacha qilib aytadigan bo'lsak, unda odamlar yashaydigan kontekstda shaxslar bir xilda harakat qilishga moyil bo'lishlari sabablari ko'rib chiqiladi. Masalan: siz nima uchun Hindistonda ko'p odamlar sigirlarni so'yishdan bosh tortishlarini hech o'ylab ko'rganmisiz? Bunga osonlikcha javob berish mumkinki, aholining yaxshi qismi uchun sigirlar muqaddasdir, ammo aslida bu ko'p narsani tushuntirib bermaydi. Sigirlarni muqaddas qiladigan narsa nima? Madaniy psixologlar ushbu mamlakat hayvonlari ularni o'ldirishga hojat qoldirmasdan qanday foyda olishlarini o'rganishga qodir. O'z navbatida, ular bu odamlarning sigirlarga bo'lgan hurmat chegaralari qayerda ekanligini bilish uchun vositalarga ega. Madaniy psixologlar ushbu mamlakat hayvonlari ularni o'ldirishga hojat qoldirmasdan qanday foyda olishlarini o'rganishga qodir. O'z navbatida, ular bu odamlarning sigirlarga bo'lgan hurmat chegaralari qayerda ekanligini bilish uchun vositalarga ega. Xuddi shu narsa boshqa ko'plab madaniy hodisalarga ham tegishli. Ushbu turdagi psixolog mas'uldir jamiyatda xulq-atvor shakllarining sabablarini izlash va bashorat qilish orqali qaysi yangi harakatlar ushbu urf-odatlar bilan to'qnashishini va qaysi biri bunday bo'lmasligini bilish. Madaniy-tarixiy psixologiyada shaxsning rivojlanishi. Madaniy-tarixiy psixologiya L.S. Vygotskiy. Faoliyat nazariyasining asosiy qoidalari Zamonaviy psixologiyada ushbu fanda mavjud muammolarni hal qilishning bir qancha kontseptual yondashuvlari mavjud. Ulardan biri madaniy-tarixiy psixologiya bo'lib, uning asoschisi mashhur rus psixologi L.S.Vigotskiydir. Uning rejasiga ko'ra, psixologiya test qilinayotgan odamning psixikasini o'rganishi kerak, u hali shakllanmagan va tadqiqotchiga taqdim etilmagan, psixologiyaning boshqa ko'plab eksperimental sohalarida bo'lgani kabi, masalan, bixeviorizm va psixikada. doimiy o'zgarishda, shakllanishda, chunki u eng samarali va psixolog uchun to'g'ri, rivojlanayotgan va rivojlanayotgan odam. Shunday qilib, psixikani bilish, psixologning amaliy amaliy ishi, masalan, pedagogika yoki tibbiyot amaliyoti yoki hayot uchun xavf tug'diradigan, ayniqsa mas'uliyatli kasblar xodimining psixologik yordami jarayonida eng oqilona bo'ladi. ko'p sonli odamlar va boshqalar. Rivojlanish jarayonida bu nazariya turli nomlarga ega bo'lib, ulardan ikkinchisi ushbu kitobda ishlatilgan. Madaniy-tarixiy psixologiya- 20 -yillarning oxirida Vigotskiy tomonidan qo'yilgan psixologik tadqiqot yo'nalishi. va uning talabalari va izdoshlari tomonidan Rossiyada ham, butun dunyoda ishlab chiqilgan. Vigotskiy maktabining vakillari, individuallik va tashqi dunyo psixikasi o'rtasidagi dualizmni yengib, asosan ruhiy jarayonlarning adaptiv bo'lmagan tabiati va rivojlanish mexanizmlarini ta'kidlaydilar. Inson ongini o'rganish psixologik tadqiqotning asosiy muammosi, deb faraz qilsak, vositachilik roli ( vositachilik) va madaniy vositachilar, masalan, so'z, belgi (Vigotskiy), shuningdek, ramz va afsona (V. Zinchenko) shaxsning yuqori ruhiy funktsiyalari, shaxsiyatining "cho'qqisi" (Vigotskiy) ko'rinishlarida .
E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT
Do'stlaringiz bilan baham: |
