A. A. Qaxxarov, yu. Sh. Avazov, U. A. Ruziyev kompyuter tizimlari va tarmoqlari

SHK konstruksiyasining elementlari. Konstruksiyasi jihatidan SHK markaziy tizimli blok shaklida bajarilgan bо‘lib, unga razyem orqali tashqi qurilmalar ulanadilar: qо‘shimcha xotira bloklari, klaviatura, displey, printer va boshqalar.
Tizimli blok odatda о‘z tarkibiga tizimli platani, manba blokini, diskli jamlovchilarni, qо‘shimcha qurilmalarga razyemlar va tashqi qurilma adapterlarini oladi.
Tizimli platada (kо‘pincha ularni ona plata deb ataydilar - motherboard) о‘z navbatida quyidagilar joylashgan:

• 
  mikroprotsessor;
  
• 
  tizimli mikrosxemalar (chipsetlar);
  
• 
  takt impulslar generatori;
  
• 
  TXQ va DXQ modullari (mikrosxemalari);
  
• 
  CMOS-xotira mikrosxemasi;
  
• 
  klaviatura, QMDJ adapterlari;
  
• 
  uzilishlar kontrolleri;
  
• 
  taymer va hokazolar.
  

Ularning kо‘pchiligi tizimli plataga razyem orqali ulanadilar.
Kompyuterning funksional kо‘rsatkichlari. Kompyuterning asosiy funksional kо‘rsatkichlariga quyidagilar kiradi:
1.Tizimli plataning unumdorligi, tezligi, takt chastotasi va mikroprotsessorning takt chastotasi.
2.Mikroprotsessorning va interfeysning kod shinalari.
3.Tizimli, mahalliy va tashqi interfeyslarning turlari.
4. tezkor xotiraning sig‘imi va turi.
5.Kesh-xotiraning mavjudligi, sig‘imi va turi.
6. Qattiq diskli jamlovchining sig‘imi va turi.
7.CD va DVD jamlovchilarning sig‘imi va turi.
8.Videomonitor va videoadapter turi.
9.Printerning mavjudligi va turi.
10. Modemning mavjudligi va turi.
11.Multimediali audio- va video vositalarning mavjudligi va turi.
12.Operatsion tizim turi va mavjud dasturiy taʻminoti.
13.Kompyuterning boshqa turlari bilan apparat va dasturiy mosligi.
14.Hisoblash tarmog‘ida ishlash imkoniyati.
15.Kо‘p masalali ish tartibida ishlash imkoniyati.
16.Ishonchliligi.
17.Narxi.
18.О‘lchami va og‘irligi.
Keltirilgan funksional kо‘rsatkichlardan ba’zilarini sharxlash kerak bо‘lganligi uchun ularni kengroq bayon qilishni lozim deb topildi.