A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

«Inflatsiya
-
bu tovarlar va xizmatlar
bahosining ortib ketishi natijasida muomaladagi qog'oz va tanga
pullarning sotib olish qobiliyatining pasayishidir».
Tovarlar va xizmatlar bahosining ortib ketishini har doim ham 
inflatsiya sifatida qaralishi maqsadga muvofiq emas, agar muomaladagi 
pul massasi tegishli tovarlar va xizmatlar massasi bilan ta’minlanmasligi 
natijasida ulaming bahosi ortsagina bunday holat inflatsiya sifatida 
qaralishi mumkin. Muomalada ortiqcha pul massasi paydo boimagan 
holatda yalpi talabning yalpi taklifga nisbatan ortib ketishi natijasida 
bozor konyukturasining o‘zgarishi, ya’ni bozorda tovarlar va xizmatlar 
bahosining 
ortib 
ketishi 
iqtisodiyotda 
inflatsiya 
mavjudligini 
anglatmaydi. Bunday holatda baholaming ortishi noinfiliatsion omillar 
ta’siri natijasida paydo boiadi. Xususan, iqtisodiy va tabiiy 
resurslaming taqchilligi natijasida ulaming bahosini ortishi, mavjud 
tovarlar va xizmatlar sifatining pastligi natijasida kam hajmdagi sifatli 
tovarlar va xizmatlar bahosining ortib ketishi kabilar shular 
jumlasidandir.
Umuman olganda, ta’kidlash joizki, iqtisodiyotda inflatsiyaning 
vujudga kelishi muomalada pul mablaglari hajmining haddan ortiq 
ko‘payishi natijasida pul muomalasi bilan bogiiq iqtisodiy inqirozdan
31 Деньги, кредит, банки: Учебшпс для вузов Под. ред. проф Щегорцова В.А. -М.:ЮНИТИ- ДАНА, 2005. -С. 81.
33 Абдуллаева Ш.З. Пул, вредит в а банклар. - Т : “Иктисод - Моли*”, 2007, 71 - б.
123

---

dalolat beradi. Bu tovarlar va xizmatlar umumiy bahosining sezilarli 
sur’atlarda o‘sib borishida (1), tovarlar va xizmatlar taqchilligida (2), 
rezidentlaming milliy valutadan «qochishi», ya’ru ulaming xorijiy 
valutalami jamg‘arishga boigan iqtisodiy manfaatdorligini ortib 
borishida (3), milliy valutaning xorijiy valutalarga nisbatan kursining 
pasayishida (4), mablagiami ko‘chmas mulklarga joylashtirilishida (5), 
tovar va xizmadaming baholarim boshqa barqaror pul birliklariga 
boglab aniqlash kabilarda namoyon boiadi.
Iqtisodiyotda inflatsiya darajasini aniqlashning turli yollari 
mavjud boiib, ulardan asosiylari iste’mol baholari indeksi (1) va 
inflatsiya darajasini (2) aniqlovchi tengliklar hisoblanadi.