A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

 
FOYDALANISH UCHUN TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR 
1. Sav
е
lev I.V. “Umumiy fizika kursi”. T.2. §§92-98. Toshkent 
“O‘qituvchi” 1975 y.
2. Детлав А.А. Яворский Б.М., Милковская Л.Б., Курс физики. 
М. Высшая школа, 1977, Т.2. § 1
-7, §9-1, 2,34.
3. Сивухин Д.В., Обший курс физики, М. Наука, 1983 Т.2.
§40-45. 
4. Axmadjonov O. Fizika kursi. 
Э
lektr. T., “O‘qituvchi”, 1981. 
5. M.Ismoilov, M.YUnusov. Elementar fizika kursi. T., “O‘qituvchi”, 
1990 
6. G.S.Landsberg tahriri ostida. Elementar fizika kursi. II tom. M.,
“Prosv”.1971. 
7. Гершензон Э.М.,Малов Н.Н., Курс общей фзики. Электричество 
и магнетизм. М.,
“Просв”,1980. 
8. Mirzaxmedov B.M. va boshqalar. Fizika o‘qitish metodikasi kursidan 
o‘quv eksperimenti. T., “O‘qituvchi”, 1989. 
 
 
 

---

223 
17- MAVZU. YORUG‘LIKNING XUSUSIYATLARI 
Masalalarni yechish uchun uslubiy ko‘rsatmalar 
Bu bo‘limdagi masalalar issiqlik nurlanishiga va fotonlarning 
moddalar bilan o‘zaro ta`siriga (yorug‘lik bosimi) yoki alohida 
elektronlar bilan ta`siriga (fotoeffekt, Kompton hodisasi) ga bag‘ishlargan 
bo‘lib, bu hodisalar energiyaning va impulñning saqlanishi qonunlariga 
bo‘ysinadi. Impulñ saqlanish qonunining fotoni modda bilan o‘zaro 
ta`siriga tadbiqi natijasida yorug‘lik bosimi uchun 
)
1
(
0
ρ
ε
+
=
с
Р
formula 
hosil bo‘ladi; energiyaning saqlanish qonuni foton atom tarkibidagi 
elektron bilan o‘zaro ta`siri uchun yozilgan energiyaning saqlanish 
qonuni h
ν
=
А
+
Т
fotoeffekt uchun Eynshteyn tenglamasini beradi, bu 
qonunlarni birgalikda fotonni erkin elektron bilan o‘zaro ta`siriga 
qo‘llanilishi 
)
cos
1
(
0
θ
λ
−
=
∆
c
m
h
Kompton tenglamasini beradi. 
Yorug‘lik bosimi tenglamasi, sirtga yorug‘lik normal holda 
tushgandagina to‘g‘ri bo‘ladi. 
Stefan-Bolöman R
э
=
σ
Т
4
va Vins 
λ
о
Т
=
в
qonunlari faqat absolyut 
qora jism uchun ta`aluqliqlidir. Absolyut qora bo‘lmagan jismlar uchun
4
1
Т
Т
а
аRэ
э
R
σ
=
=
tenglama o‘rinlidir, bu formulalarda: at nurlanish 
koeffitsiyenti 
R
э
R
э
Т
а
=
Re jism energetik nurlanishi, R
e
-shu 
temperaturadagi absolyut qora jism energetik nurlanish.