A. A. Mustafaqulov, S. O. Eshbekova, N. M. Jo’rayeva, J. K. Ibragimov

4-masala. 
To‘lqin uzunligi 
λ
=663 nm bo‘lgan monoxromatik yorug‘lik dastasi 
yassi ko‘zgu sirtiga normal holda tushmoqda. Energiya oqimi 
Ф
=0.6 Vt. 
Sirtga ta`sir etuvchi bosim kuchi F va t=5 s davomida sirtga tushayotgan 
fotonlar soni topilsin. 
Yechilishi: 
Sirtga ta`sir etuvchi bosim kuchi F=P, (1) bunda P-
yorug‘lik bosimi, S - sirt yuzasi. Yorug‘lik bosimi (2) 
)
1
(
+
=
ρ
С
Е
Р
(2) 
tenglama orqali aniqlanadi. (2) va (1) tenglamalardan (3) 
)
1
(
+
=
ρ
C
ES
F
s-yorug‘likni vakuumdagi tezligi. Masala shartidan q1 ga teng va (3) 
tenglamaga kattaliklarni son qiymatlarini qo‘yib F ni hisoblab topamiz. T 
vaqtda sirtga tushayotgan fotonlar soni
ε
φ
t
N
⋅
=
(4) formula yordamida 
aniqlanadi. (4) tenglamada foton energiyasini to‘lqin uzunlik orqali 
ifodalasak, quyidagi ko‘rinishga kelamiz
FAC
t
N
λ
φ
⋅
=
(5) 
(5) - tenglamadagi kattaliklarini qo‘yib, N ni hisoblaymiz.
5-masala. 
Energiyasi
ε
=0.75 MeV bo‘lgan foton elektronga
θ
=60
o
ostida 
urilib sochilib ketdi. Foton to‘qnashguncha elektronning energiyasi va 
impulsni e`tiborga olmaslik darajasida kichik ekanligini nazarda tutib: 1) 
sochilgan fotonning energiyasi; 2) to‘qnashuvdan keyingi elektronning 
energiyasi topilsin. 

---

226 
Yechilishi: 
1) Kompton formulasidan foydalanib sochilgan 
fotonning energiyasini topamiz: 
)
cos
1
(
2
θ
π
λ
λ
−
=
−
′
mc
h
va 
λ
larni 
λ
’ va 
ε
orqali ifodalab 
)
cos
1
(
2
2
2
θ
π
ε
π
ε
π
−
=
−
′
mc
h
hc
hc
bundan 
2
cos
1
1
1
mc
θ
ε
ε
−
=
−
′
; 
(
)
МэВ
43
,
0
1
cos
1
0
=
+
−






=
′
θ
ε
ε
ε
ε
. 
2) 
To‘qnashuvdan keyingi elektronning energiyasi, energiyani 
saqlanish qonuniga ko‘ra tushayotgan va qaytgan fotonlarni energiyalarini 
ayirmasiga tengdir
T=
ε
-
ε
’=0.32 MeV.