A. A. Ismailov Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshi rish

 3-savol
YEROSTI SUVLARINI OLISH VA ZILZILALAR
2011-yil Lorkadagi zilzila
Ispaniya, Lorka zilzilalar nisbatan tez-tez sodir bo‘lib 
turadigan hududda joylashgan. 2011-yil mayida Lorkada 
zilzila sodir bo‘ldi. Geologlarning fikricha, ushbu hududdagi 
avvalgi zilzilalardan farqli o‘laroq, mazkur zilzilaga inson 
faoliyati, xususan, yerosti suvlarining nasos yordamida 
tortib olinganligi sabab bo‘lishi mumkin. Geologlarning 
faraziga ko‘ra, yer ostidan suvning olinishi yoriq yaqinida 
kuchlanishning ortishiga olib kelgan, bunda siljish yuz berib, 
oqibatda zilzila sodir bo‘lgan.
Yerosti suvlarini olish va zilzilalar
Savol 3/4
O‘ng tomondagi “2011-yil Lorkadagi zil-
zila”ga qarang. Savolga javob berish uchun 
tanlov ustiga bosing.
Qaysi kuzatish natijasi geologlarning fara -
zini tasdiqlaydi?
Zilzila Lorkadan ancha kilometr uzoq maso-
fada qayd etilgan.
Suv nasos yordamida tortib olingan 
hududlarda eng yuqori kuchlanish yuzaga 
kelganligi tufayli ular yoriq bo‘ylab eng 
ko‘p siljigan.
Lorkada 2011-yil mayidagi zilzilaga qa-
raganda magnitudasi kattaroq zilzilalar 
sodir bo‘lgan.
Ushbu zilziladan so‘ng Lorka yaqini dagi 
hududda bir necha marta kuchsizroq zilzi-
lalar sodir bo‘lgan.
O‘quvchilar stimullovchi materialda keltirilgan faraz, ya’ni yerosti 
suvlarining olinishi yoriq yaqinida kuchlanishning ortishiga, oqibatda 
zilzila sodir bo‘lganligini ifodalagan kuzatish natijasini aniqlashlari 

---

95
Savolning tartib raqami
CS655Q03
Kompetensiya
Hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish
Bilim – Sistema
Fanning mazmuniga oid – Yer va fazo
Kontekst
Mahalliy/Milliy – Xavf-xatarlar
Kognitiv daraja
O‘rta
Savol shakli
Bitta javob varianti tanlanadigan 
kerak. Ikkinchi javob varianti (suv nasos yordamida tortib olingan 
hududlarda eng yuqori kuchlanish yuzaga kelganligi tufayli ular yo-
riq bo‘ylab eng ko‘p siljigan) to‘g‘ri javob bo‘lib, unda suvning nasos 
yordamida tortib olinishi va zilzila orasidagi bog‘liqlik asoslab berilgan.