A. A. Ismailov Ta’lim sifatini baholash bo‘yicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshi rish

YEROSTI SUVLARINI OLISH VA ZILZILALAR
2011-yil Lorkadagi zilzila
Ispaniya, Lorka zilzilalar nisbatan tez-tez sodir bo‘lib 
turadigan hududda joylashgan. 2011-yil mayida Lorkada 
zilzila sodir bo‘ldi. Geologlarning fikricha, ushbu hududdagi 
avvalgi zilzilalardan farqli o‘laroq, mazkur zilzilaga inson 
faoliyati, xususan, yerosti suvlarining nasos yordamida 
tortib olinganligi sabab bo‘lishi mumkin. Geologlarning 
faraziga ko‘ra, yer ostidan suvning olinishi yoriq yaqinida 
kuchlanishning ortishiga olib kelgan, bunda siljish yuz berib, 
oqibatda zilzila sodir bo‘lgan.
Yerosti suvlarini olish va zilzilalar
Savol 4/4
O‘ng tomondagi “2011-yil Lorkadagi 
zilzila”ga qarang. Savolga javob berish uchun 
bir yoki bir nechta katakchalar ustiga bosing.
Lorkadan uzoqdagi shaharda yashaydigan 
o‘quvchi 2011-yil mayda Lorkadagi zilzila 
haqida geologlarning farazi bilan tanishdi. 
O‘quvchi o‘zi yashaydigan hududda 
yerosti suvlarining olinishi yerosti suvlari 
kamayishiga olib kelganini biladi. U o‘z 
shahrida zilzila sodir bo‘lishi mumklinligidan 
xavotirlanmoqda. O‘quvchi yerosti suvlari-
ning olinishi natijasida uning shahrida zil-
zila bo‘lish xavfini baholashda quyidagi sa-
vollardan qaysilarini ko‘rib chiqishi kerak? 
Bir yoki bir nechta
karakchalarni tanlashni 
yodda tuting.
Ushbu hududdagi Yer qobig‘ida yoriq-
lar bormi?
Ushbu hududning Yer qobig‘idagi 
kuch 
lanish tabiiy sabablar tufayli 
yuzaga keladimi?
Ushbu hududda yer ostidan nasos 
yordamida tortib olinadigan suv 
ifloslanganmi?
Ushbu hududdagi kunlik o‘rtacha haro-
rat nechaga teng?
Standart topshiriq
 
Yerosti suvlarini olish va zilzilalar
 4-savol

---

96
O‘quvchilar ushbu topshiriqda muayyan hududda zilzilalar sodir bo‘lish 
xavfi haqidagi ma’lumotni ifodalaydigan savol yoki savollarni aniqlashlari 
uchun Lorkadagi zilzila haqida berilgan ma’lumot va zilzilalar haqidagi 
o‘z tushunchalaridan foydalanishlari kerak. Bunday ma’lumot birinchi va 
ikkinchi savollarda o‘z aksini topadi: 
“Ushbu hududdagi Yer qobig‘ida yoriqlar 
bormi?” va “Ushbu hududning Yer qobig‘idagi kuchlanish tabiiy sabablar tufayli 
yuzaga keladimi?” 
Savolning tartib raqami
CS655Q04
Kompetensiya
Hodisalarni ilmiy jihatdan tushuntirish
Bilim – Sistema
Fanning mazmuniga oid – Yer va fazo
Kontekst
Mahalliy/Milliy – Xavf-xatarlar
Kognitiv daraja
O‘rta
Savol shakli
Bir nechta javob varianti tanlanadigan 

---

97
TOPSHIRIQLARDAN 
NAMUNALAR

---

98