90. Proektiv tekislikdagi ikkinchi tartibli chiziqlar



Download 1,89 Mb.
bet1/4
Sana01.07.2022
Hajmi1,89 Mb.
#726700
  1   2   3   4
Bog'liq
Proektiv tekislikdagi ikkinchi tartibli chiziqlar


90.Proektiv tekislikdagi ikkinchi
tartibli chiziqlar
1.proektiv koordinatalari
  (1)
tenglamani qanoatlantiruvchi barcha nuqtalar barcha nuqtalar to’lami ikkinhi tartibli egri chiziq yoki kvadrika deyiladi va   bilan belgilanadi. Yuqoridagi tenglamaning chap tomoni o’zgaruvchilarga nisbatan bir jinsli ko’phaddir. Uning darajasi (1) tenglama bilan berilgan algebraic chiziqning taribini belgilaydi.
Biz ikkinchi tartibda haqiqiy chiziqlarni o’rganish bilan cheklanamiz. Shuning uchun umumiylikni buzmasdan   koeffitsientlarni bir vaqtda nolga teng bo’lmagan haqiqiy sonlar deb hisoblaymiz ( ).
(1)tenglamaning chap tomoni o’zgaruvchilarga nisbatan kvadratik formada, uni   bilan begilaymiz:
  (2)
Kvadratik formaning
  (3)
simmetrik matritsasi bo’ladi, ya’ni  , bu erda   matritsani transponirlash belgisi.
Agar (2) kvadratik forma berilgan bo’lsa, undan quyidagi bir chiziqli formani aniqlash mumkin:
    (4)
Bu forma   va   o’zgaruvchilarga nisbatan bir jinsli va chiziqlidir. Shuning uchun
  (5)
bu erda  ,  ,  ,   lar mos ravishda qisqacha   bilan belgilangan. (2) va (5) formulani e’tiborga olib, quyidagini yoza olamiz:
  (6)
2.Ikkinchi tartibli chiziqning to’g’ri chiziq bilan kesishishi.
Ikkita  ,   nuqta orqali o’tuvchi   to’g’ri chiziqning   chiziq bilan kesishgan nuqtasini topaylik.   to’g’ri chiziqda yotuvchi ixtiyoriy  nuqtani olaylik.   to’g’ri chiziqning parametrik tenglamasini
  (7)
Ko’rinishida yozish mumkin.   son   nuqtaning to’g’ri chiziqdagi vaziyatini aniqlaydi.   ning qiymatini shunday tanlab olaylikki,   nuqta   chiziqda yotsin. Buning uchun   larning qiymatini   chiziq tenglamasiga qo’yamiz:

Bundan (6) formulaga asosan:
  (8)
Shunday qilib, ikkinchi tartibli chiziq bilan to’g’ri chiziqning kesishish masalasi   ga nisbatan kvadrat tenglamani yechish masalasiga keltiriladi. Tenglama koeffitsientlari haqiqiy sonlardan iborat, demak, ikkita har xil (haqiqiy yoki mavhum) qo’shma yoki karrali ildizlarga ega bo’ladi.   shartda to’g’ri chiziqning ixtiyoriy nuqtasi   chiziqqa tegishli bo’ladi, demakto’g’ri chiziq   da yotadi.
Shunday qilib, ikkinchi tartibli chiziq bilan unda yotmagan to’g’ri chiziq ikkita haqiqiy nuqtada yoki ikkita mavhum qo’shma ikkita nuqtada, yoki ustma-ust tushadigan haqiqiy nuqtalarda kesishadi.

  1. Ikkinchi tartibli chiziqning urinmasi.

Agar   to’g’ri chiziqning ikkinchi tartibli chiziq bilan kesishgan nuqtalari ustma-ust tushsa,   tog’ri chiziq ikkinchi tartibli chiziqning urinmasi deb aytiladi.   chiziqning ixtiyoriy   nuqtasiga o’tkazilgan urinma tenglamasini tuzaylik.   nuqta orqali o’tgan kesuvchida ixtiyoriy   nuqtani olaylik, u holda   tog’ri chiziqning parametrik tenglamasi:

  to’g’ri chiziqning   bilan kesishgan nuqtalarini topish uchun (8) ga o’xshagan ushbu tenglamani yechish kerak:
  (9)
  nuqta   chiziqda yotadi, demak,  . (9) tenglama quyidagi ko’rinishni egallaydi:
  (10)
Bundan  , demak,   nuqta aniqlanadi. Ikkinchi kesishish nuqtasi uchun   parametr
  (11)
tenglamani qanoatlantirish kerak. Ikkinchi kesishish nuqtasi   nuqta bilan ustma-ust tushishi uchun (11) tenglama   yechimga ega bo’lishi kerak. Bu shart faqat

Tenglik bajarilganda o’rinli bo’ladi.
Bu tenglama ikkinchi tartibli chiziqning   nuqtasiga o’tkazilgan urinma tenglamasidir.
Qutb va polyara
Ikkinchi tartibli chiziqlarning xossalarini o’rganishda qutb va polyara tushunchalari muhim ahamiyatga ega.
Avvalo biz chiziq   chiziqni ikkita   nuqtada kessin.   nuqtalarning koordinatalari   nuqtalarning koordinatalari orqali chiziqli ifodalanadi:


Download 1,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish