9-sinf kimyo fani biletlariga javoblar 1-bilet

2-savolga javob
: 100 ml suvda 2mol HCl eritilganda hosil bo‘lgan eritmaning massa ulushini toping. 
2 mol HCl = 2*36,5 = 73 g
100 ml suv = 100 g
Eritma massasi 100 + 73 = 173 g 
ω=73*100/173 = 42,2 % li HCl eritmasi hosil bo`ladi. 
3-savol javobi
. Nitrat kislota olinishi va xossalari.
Olinishi
.XX asr boshlariga qadar nitrat kislota konsentrlangan sulfat kislotani chili selitrasiga (NaNO3) ta’sir 
ettirib olingan. Hozirda bu usuldan laboratoriyada nitrat kislota olish uchun foydalaniladi: 
NaNO
3
+ H
2
SO
4
= NaHSO
4
+ HNO
3
. 

---

Sanoatda nitrat kislota olish uchun ammiakdan foydalaniladi. 1. Ammiakni katalizator (Cr
2
O
3 
yoki MnO
2
) 
ishtirokida oksidlash. 
4NH
3
+ 5O
2
= 4NO + 6H
2
O. 
2. Azot (II)-oksidni oksidlab azot (IV)-oksid olish. 
2NO + O
2
= 2NO
2
. 
3. Azot (IV)-oksidni kislorod ishtirokida suvga yuttirish. 
4NO
2
+ 2H
2
O + O
2
= 4HNO
3
. 
Fizik xossalari
.Toza nitrat kislota rangsiz, o‘tkir hidli suyuqlik, zichligi 1,5 g/сm
3
. –41 °C da kristallanadi. Suvda 
yaxshi eriydi. 
Kimyoviy xossalari
.Nitrat kislota bir negizli kuchli kislotadir. Suyultirilgan eritmalarda to‘liq dissotsiatsiyalangan 
bo‘ladi: HNO
3
= H
+
+NO
3-
. 
Nitrat kislota beqaror. Yorug‘lik va issiqlik ta’sirida parchalanib turadi. 4HNO
3
= 4NO
2
+ O
2
+ 2H
2
O. 
Nitrat kislota ham boshqa kislotalar kabi kislotalarga xos bo‘lgan umumiy reaksiyalarni beradi: 
Nitrat kislotaning metallarga ta’siri boshqa kislotalardan farq qiladi. Kislotaning konsentratsiyasi va metallning 
faolligiga qarab nitrat kislota quyi dagicha qaytariladi: 
1. Passiv metallar, konsentrlangan nitrat kislota bilan reaksiyaga kirishib, (a va b) NO
2
gazini, suyultirilgan nitrat 
kislota (d) NO ni, juda suyultirilgan kislota esa NH
3
yoki NH
4
NO
3
ni hosil qiladi. 
2. Nitrat kislota metallar bilan kislotaning konsentratsiyasi va haroratga ko‘ra turlicha reaksiyaga kirishadi 
1 molnitrat kislota bilan 3 molxlorid kislota aralashmasi “zar suvi” deyi ladi. Zar suvi juda kuchli oksidlovchi, u 
hatto juda passiv metallar — oltin va platinani ham erita oladi: 
Yog‘och qipig‘i, skipidar (organik modda)lar nitrat kislotada alangalanib, yonib ketadi.