|
Dars vaqti taqsimoti
|
Dars mazmuni
|
1
|
Tashkiliy qism
|
daqiqa
|
Salomlashish;
Davomatni tekshirish;
Ob-xovoni aniqlash va uni kuzatish.
Shu kunning muxim yangiliklari bilan tanishish.
|
2
|
Kirish
|
8 daqiqa
daqiqa
|
O’tilgan mavzuning o’zlashtirilganligini tekshirish;
O’tilgan mavzuni mustahkamlash;
|
3
|
Asosiy qism
|
15 daqiqa
|
Mavzu: Jahon chorvachiligi va baliqchiligi.
REJA:
Jahon chorvachiligi tarmoqlari
Baliqchilik
|
4
|
Mustahkamlash
|
daqiqa
|
Tarqatma materiallar, jadvallar va diagrammalar bilan ishlash.
O’z-o’zini baxolash
Xaritalar bilan ishlash
|
5
|
Yakuniy qism
|
daqiqa
|
O’quvchilarni baholash;
Uyga vazifa
|
Darsning maqsadi:
ta’limiy: o’quvchilarga bugungi mavzu xaqida tushuncha berish
tarbiyaviy: tabiat bilan do’stlashishga o’rgatish, dars davomida o’zaro xamkorligi, o’zgalar fel-atvorini xurmat ruxida tarbiyalash
rivojlantiruvchi: o’quvchilarni erkin fikrlashga, muloxaza yuritishga o’rgatish, ijodiy izlanish ko’nikmalarini rivojlantirish
Dars usuli: no’ananaviy usulda
Dars jixozi: dunyo xaritasi, atlas xarita, jadvallar, yangiliklar
Darsning borishi:
Tashkiliy qism.
Salomlashish
Honani darsga tayyorlash
O’quvchilar davomatini aniqlash
Ob-havoni aniqlash va uni kuzatish
Shu kunning muhim yangiliklari
O’tilgan mavzuni so’rab baxolash.
Yangi mavzu bayoni.
Yangi mavzuni mustahkamlash.
Uyga vazifa.
O’tilgan mavzuni so’rab baholash:
Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishining asosiy xususiyatlari nimada? Tovar qishloq xo‘jaligi va an’anaviy qishloq xo‘jaligining asosiy farqlari nimalarda namoyon bo'ladi?
Quyidagi mamlakatlar ro‘yxatidan bug‘doy, sholi va makkajo‘xorini eng ko‘p yetishtiruvchi davlatlarni belgilang: Afg'oniston, Argentina, AQSH, Braziliya, Kanada, Meksika, Rossiya, Ukraina, Tailand, Efiopiya.
Yangi mavzu bayoni
Chorvachilik jahon aholisining kundalik iste’molidagi eng asosiy mahsulot (go'sht, sut, tuxum, asal kabi)lami, sanoat uchun esa muhim xomashyo (teri, jun, pilla, mo‘yna kabi)lami yetkazib beradi. Chorvachilik, qo‘y va cho‘chqachilik, yilqichilik, tuyachilik, parrandachilik, asalarichilik, pillachilik kabi tarm bo‘linadi. Ular dunyoning barcha mintaqalarida turli sharoitda boqiladi.
Chorvachilikning muhim xususiyatlaridan biri — mollar soni, odatda, rivojlanayotgan mamlakatlarda, ulardan olinadigan mahsulotlar hajmi esa rivoj mamlakatlarda ko‘proq.
Aholi iste’molidagi jami go‘shtning 1/3 qismi va sutning 9/10 qismi qoramolchilik yetkazib beradi. Jahonda ulaming umumiy soni 1,3 mlrd. bo‘lib, yarmidan ко‘pi Yevrosiyo mamlakatlarida boqiladi. Qoramollaming ko‘ra Hindiston, AQSH, Braziliya, Xitoy va Argentina mamlakatlari ajralib
Chorvachilikning intensiv tarmoqlaridan bin cho'chqachilikdir. 900 mln. dan ziyod bo'lgan bu tarmoq jahon aholisi iste’mol qiladigan go'shtning 2/5 qismini yetkazib bermoqda. Cho‘chqachilik, musulmon davlatlarini istisno qilingan jahonning aholi zich joylashgan hududlarida eng ko‘p tarqalgan. Cho‘chqachilik deyarli yarmi Xitoy hissasiga to‘g‘ri keladi. Keyingi o‘rinlarda AQSH, Brazil! Yevropaning asosiy yirik davlatlari turadi.
Qo‘ychilik (1,2 mlrd. bosh) jahonning o‘t-o‘lanlaiga boy keng yaylovli hi bo‘ylab keng tarqalgan. Ixtisoslashishiga ko‘ra mayin va yarimmayin junli qo‘ iqlimi yumshoq, namliroq dasht, chalacho‘1 mintaqalarda; teri va go‘sht beradi qo'ychilik, jumladan, qorako‘l qo‘ychiligi esa qurg‘oqchil chalacho‘l va mintaqalarida ko‘p boqiladi.
Qo‘ylar soniga ko‘ra Avstraliya (165 mln.), Xitoy (110 mln.), Yangi Zel (85 mln.), Rossiya (58 mln.) davlatlari jahonda eng yirik hisoblanadi. Jahonda intensiv rivojlangan qo'ychilik Avstraliya va Yangi Zelandiyada tarkib topgan. Jahon bozoriga eng ko‘p qo‘y go'shti, jun va teri yetkazib bermoqda. So‘nggi yillarda chorvachilikning jahon bo‘yicha tez rivojlanib borayotgan yirik tarmoqlaridan уana biri — parrandachilikdir. U aholi iste’molida katta tutadigan parhez go‘sht (jami iste’moldagi go‘shtning 20%i) va teri yetishtirishda asosiy o‘rin tutadi. Bu tarmoq intensiv rivojlanish xususiyatiga bo‘lib, iqtisodiy rivojlangan mamlakatlarda keng taraqqiy etgan. Shuni chorvachilikning pillachilik (Xitoy, Yaponiya, 0‘zbekiston, Ispaniya, Italiya h.k.), tuyachilik (cho‘l va chalacho‘1 mintaqasi davlatlari), bug‘uchilik (R Kanada) kabi sohalari ham joyiga ko‘ra ahamiyatga ega.
Baliq va boshqa dengiz mahsulotlarining inson salomatligi uchun bo‘lgan oqsil va boshqa biologik faol birikmalarga boyligi bilan ahamiya Hozir jahonda oqsilga bo‘lgan ehtiyojning 25% ini baliqchilik bermoqda. ovlash hajmi so‘nggi yillarda 110 mln. t ni tashkil qilmoqda. Baliq ovlash amalda suv havzalariga ega bo'lgan jahonning deyarli barcha davlat' shug‘ullaniladi. Jahon bo‘yicha aholi jon boshiga o‘rtacha 17—18 kg mahsuloti iste’mol qilingani holda, Yaponiyada bu ko‘rsatkich 40—50 kg Nepalda 0,2 kg ni tashkil qiladi. Jahonning jami 15 mln. aholisi hozirgi v baliqchilik bilan shug'ullanadi. Ovlanayotgan baliq mahsulotlarining 1/2 Yaponiya, Xitoy, AQSH, Chili, Peru va Rossiya davlatlari hissasiga to‘g‘ri keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
