9 sinf. Fan: Geografiya Mavzu: Qishloq xo’jaligi geografiyasi. Darsning texnologik xaritasi

Yangi mavzuni mustahkamlash

1. 
   Yevropada nima sababdan transportning deyarli barcha turlari yuqori darajada rivojlangan?
   
2. 
   Transportga xos asosiy ko'rsatkichlar to‘g‘risida so'zlab bering.
   
3. 
   Yolovchi va yuk tashishda ustun ahamiyatga ega bo‘lgan transport turlari to‘g‘risida nimalarni bilasiz?
   
4. 
   Yevropa mamlakatlarining qaysilarida temiryo‘1, avtomobil, quvur yoki suv transporti rivojlanganligini va uning asosiy sabablarini asoslab bering.
   

Uyga vazifa: mavzu xaqida tushunchalarni daftarga yozib, atamalarga izox keltiring.

Sana: ______ ______ 20______yil

9 - sinf. Fan: Geografiya
Mavzu: Turizm. Atrof-muhitni muhovaza qilish. Nazorat ishi IV.


DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

t/r	Dars bosqichlari	Dars vaqti taqsimoti	Dars mazmuni
1	Tashkiliy qism	5 daqiqa	Salomlashish; Davomatni tekshirish; Ob-xovoni aniqlash va uni kuzatish. Shu kunning muxim yangiliklari bilan tanishish.
2	Kirish	12 daqiqa	O’tilgan mavzuning o’zlashtirilganligini tekshirish; O’tilgan mavzuni mustahkamlash;
3	Asosiy qism	15 daqiqa	Mavzu: Turizm. Atrof-muhitni muhovaza qilish. Nazorat ishi IV REJA: Yevropada turizm Sanoat va qishloq xo’jaligining atrof-muhitga ta’siri
4	Mustahkamlash	10 daqiqa	Tarqatma materiallar, jadvallar va diagrammalar bilan ishlash. O’z-o’zini baxolash Xaritalar bilan ishlash
5	Yakuniy qism	daqiqa	O’quvchilarni baholash; Uyga vazifa

Darsning maqsadi:

1. 
   ta’limiy: o’quvchilarga bugungi mavzu xaqida tushuncha berish
   
2. 
   tarbiyaviy: tabiat bilan do’stlashishga o’rgatish, dars davomida o’zaro xamkorligi, o’zgalar fel-atvorini xurmat ruxida tarbiyalash
   
3. 
   rivojlantiruvchi: o’quvchilarni erkin fikrlashga, muloxaza yuritishga o’rgatish, ijodiy izlanish ko’nikmalarini rivojlantirish
   

Dars usuli: no’ananaviy usulda
Dars jixozi: dunyo xaritasi, atlas xarita, jadvallar, yangiliklar
Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism.
   

1. 
   Salomlashish
   
2. 
   Honani darsga tayyorlash
   
3. 
   O’quvchilar davomatini aniqlash
   
4. 
   Ob-havoni aniqlash va uni kuzatish
   
5. 
   Shu kunning muhim yangiliklari
   

2. O’tilgan mavzuni so’rab baxolash.
3. Yangi mavzu bayoni.
4. Yangi mavzuni mustahkamlash.

6. 
   Uyga vazifa.
   

Yangi mavzu bayoni
Yevropa qadimdan turizm yuqori darajada rivojlangan dunyo regioni hisoblanadi. Fransiyaga yiliga 50 mln. dan ortiq, Italiya va Ispaniyaga 30—40 mln. kishi turistik sayohat qiladi. Shveysariya, Portugaliya, Germaniya, Avstriya, Buyuk Britaniya, Gretsiya va boshqa shu kabi mamlakatlar ham jahonning yirik turistik markazlari hisoblanadi. Yevropa aholisi, shaharlari zich joylashgan, sanoat va qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi yuqori bo‘lgan, transport va turizm rivojlangan regiondir. Bu esa atrof- muhitning ifloslanishiga ta’sir ko‘rsatadi.
Bu borada birinchi o‘rinda hududning asosiy joylarini egallagan sanoat — ishlab chiqarishning iflos chiqindilarini nazarda tutish kerak. Masalan, ko‘mir konlari hamda Reyn, Rona, Luara va boshqa daryolardagi GES lar shular jumlasidandir.
Regionning atrof-muhitiga tobora kengayib borayotgan qishloq xo‘jaligi sohasi katta ta’sir ko‘rsatmoqda. Avtomobil sanoatining yuqori darajada rivojlanishi, havoda yuk tashish hajmining kengayishi, dengizda kema qatnovlarining ko‘payishi ham atrof-muhitga ta’sir etmay qo‘ymaydi. Oxirgi paytda dengiz bo‘yi va tog‘li rayonlarda turizmning tez sur’atlar bilan rivojlanishi ham atrof-muhitga salbiy ta’sir ko'rsatmoqda. Ammo, umumiy o‘xshashliklarga qaramasdan, ekologiya sohasida Yevropa regionlari o‘rtasida, ayniqsa, G‘arbiy va Sharqiy Yevropa o‘rtasida tafovut mavjuddir.
Yevropada 1973-yilda atrof-muhitni muhofaza qilish to‘g‘risidagi Yevropa Ittifoqi davlatlarining birinchi dasturi qabul qilindi. Ikkinchi dastur esa 1977-yilda qabul qilindi. Ekologik muammolami, atrof-muhitni har xil zararli ta’sirlardan saqlash, ekologik barqarorlikni yuzaga keltirish uchun tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, ekologik ekspertizalami tashkil etish maqsadida davlatlararo maxsus komissiya qarorlari qabul qilindi. XX asming 80—90-yillarida tabiatni muhofaza qilish va ekologik muammolar to‘g‘risida 300 dan ortiq hujjatlar qabul qilindi.
Bu muammolar ichida toza havoni ifloslantiruvchi kislotali yomg‘irdan saqlash Xalqaro konvensiyasi juda muhim o‘rin egallaydi.
Shuningdek, tabiatni muhofaza qilish fondi Yevropa Ittifoqi tomonidan qo‘llab-quwatlana boshlandi. Bundan tashqari, 80-yillarning oxiri va 90-yillarda tabiatni muhofaza qilishning to‘liq strategiyasi ishlab chiqildi. Atrof-muhitni bir me’yorda ushlab turish maqsadida, 90-yillarning boshlariga kelib, neft mahsulotlaridan, ko‘mir va tabiiy gazdan oqilona foydalanish maqsadida Yevropa Ittifoqi tomonidan soliqlar tizimi muhokama qilingandan so‘ng qabul qilindi.
Yana shuni ta’kidlash mumkinki, har xil boshqa yo‘nalishlar bo‘yicha ham qator ishlar amalga oshirildi. Masalan, yo‘l harakati intensiv bo‘lgan joylarda yashaydigan kishilar Yevropa Ittifoqi tomonidan 140 mln. dona velosiped bilan ta’minlandi. Shuningdek, Gretsiya, Niderlandiya, Daniyada ekologik muammolami hal qilish uchun kengaytirilgan ishlar olib borildi. 1993-yil tabiatni muhofaza qilish, turizmni rivojiantirish borasida Yevropa Ittifoqi maxsus qarorlar qabul qildi. Bu qarashlardan asosiy maqsad, dengiz atroflarida, tog‘li rayonlarda, milliy parklarda, qo‘riqxonalarda ekologik masalalarga, ekologik barqarorlikka ko‘proq e’tibor berishdan iboratdir.