9-sinf adabiyot 1-dars Sana: O`qituvchi: Mavzu: ruhiy kamolot vositasi

Mustahkamlash;savol va topshiriqlar ustida ishlash.

5. O`quvchilarni baholash 6. Uyga vazifa:asardan parcha o`qib ,savollar tuzish.

O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari :____________
9-sinf adabiyot 18-dars Sana:____________ O`qituvchi:

Mavzu : “Farhod va Shirin” dostonidan parcha o`qish. Asar matni ustida ishlash Doston tahlili
Ta`limiy maqsad: Asar mazmuni bilan tanishish.

Tarbiyaviy maqsad: Komil inson ruhida tarbiyalash ;

Rivojlantiruvchi maqsad: Mustaqil fikrlashni, og`zaki nutq ravonligini rivojlantirish
Dars tipi: yangi bilimlar berish

Dars uslubi: matn ustida ishlash, bahs- munozara ,suhbat,test topshiriqlari.

Dars jihozi: rasm, kitoblar,texnik vosita

Darsning borishi: 1. Tashkiliy qism; davomat, uy vazifani aniqlash

2. Uy vazifasi tahlili.

3. Yangi mavzu bayoni

Dostonda Farhod tomonidan aytilgan:

Murodim ishqida o’lmaklik erdi,

Bukun mundoq murodim tengri berdi

qabilidagi so’zlarda komillikka intilgan tanti oshiq tilagi go’zal ifodalanganidan tashqari, yigitning xotirjamligi, sokinligi sabablarini izohlash jihatidan ham muhimdir. Bu hol asardagi:

O’tar dam o’yla foniy bo’ldi mutlaq

Kim, ul ishqini boqiy ayladi haq

baytida ham yaqqol namoyon bo’lgan. Farhod — g’oyat sodda, ochiqko’ngil yigit. Odamlarga ishonadi. O’zi samimiy bo’lganligi uchun boshqalarni ham o’ziday ko’radi. Hech kimdan firib va yomonlik kutmaydi. Xuddi shu soddaligi tufayli uni asir oladilar. Yunonda asirlikda unga Suhayl va Suqrot ko’p mushkullarni hal qilish yo’llarini o’rgatgan edilar. U Salosil qo’rg’oniga qamalganida banddan osongina xalos bo’lib chiqib ketaverishi mumkin edi. Bir necha marta bu ishni qiladi ham. Lekin yana joyiga qaytib keladi. Chunki u tufayli zindonbonga ziyon yetishini istamaydi. Unga Shirinning o’limi haqidagi soxta xabarni yetkazganlarida, boshlarini toshga urib, o’limni ixtiyor etganida ota-onasi bilan xayolan xayrlashar ekan, yuksak hayotsevarlik tuyg’ularini namoyish etadi, qolganlarga umr va obodlik tilaydi.

Farhodning halokati munosabati bilan shoir tomonidan aytilgan: „haqiqatqa badal bo’ldi majozi», — degan iqrorini Alloh jamoliga yetishgan ishq ahli haqidagi ma’naviy xulosa deyish mumkin. Quyidagi misralarda shoir fikrini yanada kuchaytirganligini, Farhod timsolida ilgari surilgan qarashlarini oydinlashtirganini ko’rish mumkin:

Baqo shahrida sultonliqqa yetti,

Haqiqat mulkida xonliqqa yetti.

Tasavvufda insonning foniy dunyodagi umri — boqiy dunyodagi abadiy hayoti uchun badal, to’lov deb qaraladi. Agar odam ana shu to’lov, imtihon davrini yaxshi o’tkazsa, chin dunyoda go’zal ajrimga ega bo’ladi. Uning ruhi Yaratganning ruhiga qo’shiladi. Shuning uchun ham bir umr komillik yo’lidan borgan Farhod garchi bu yolg’on dunyoda jisman halok etilgan bo’lsa-da, boqiylik shahrida sultonlik, haqiqat mamlakatida xonlik martabasiga erishgan hisoblanadi.

Dostonda boshqa timsollar ham g’oyat puxta ishlangan. Asarga epizodik tarzda kiritilgan personajlar tasviri ham mukammalligi bilan kishini hayratga soladi. Ba’zan shoir biror timsolga xos jihatni vositali yo’sinda tasvirlaydi. Chunonchi, Farhodning o’limi haqidagi xabar sababli Shirin va Mehinbonu qanday holatga tushganliklari aks etgan tasvirlar ularning shaxsiga xos jihatlarni har qanday tavsifdan ko’ra yaxshiroq ko’rsatgan. Yoki Mehinbonuning Shirin o’limidan keyingi holati:

Chu Shirin joni erdi, onsiz o’ldi,

Damekim o’ldi onsiz, jonsiz o’ldi

misralarida juda ta’sirli ko’rsatilgan. Masnaviydagi „onsiz», „o’ldi» so’zlarining o’rin almashishi va takror ishlatilishi bayt ma’nosini kuchaytirishga, uning ta’sir darajasini oshirishga xizmat qilgan. Asarda Shirinning jon berishi tasvirlangan o’rinlarda uning go’zal va oqila qiz hamda vafodor ma’shuqa tabiatiga xos jihatlari to’la namoyon bo’lgan.