9-mavzu. Portret janrida tasviriy san’at asarlarini ishlashning spetsifek xususiyatlari

Rimdagi Del Jezu cherkovi
barokko namunasidir.(
Rasm.) Rimdagi Del 
Jezu cherkovi
uni me‘mor 
Jakomo da Vinyola
(1507-1573) boshlagan edi. Uning 
vafotidan keyin shogirdi Jakomo della Porta bu ishni tugatgan. Qo‘sh plyastr, 

---

valyuta, favvora va boshqa qator dekorativ bezaklar va hajmlar binoning old 
tomoniga o‘ziga xoslik baxsh etgan.
Jahon madaniyati, san‘ati va ilm-fani tarixida Leonardo da Vinchi (1452 – 
1519) nafaqat Uyg‗onish davrining buyuk rassomi, haykaltaroshi, me‘mori, balki 
iste‘dodli ixtirochi muhandis, matematik, anatom sifatida ham yorqin iz qoldirgan. 
Rassomning bu qadar tez kamol topishida uning tabiatga, atrof muhitdagi 
voqea va hodisalarga nisbatan o‗ta sinchkovligi sabab bo‗ldi. U yoshligidan 
boshlab xotira daftari tutib, unda uylar va ko‗chalar, qir-adirlar va bog‗lar, gullar 
va daraxtlar, go‗zal qizlarning yuz tuzilishi, yuzini yuvayotgan mushuk, otning 
tuyoqlari, matoning buklamalari kabi detallarni sinchkovlik va sabot bilan tasvirlab 
bordi. Undan o‗z hayoti davomida bitilgan 7 ming sahifaga yaqin xotira daftari 
qolgan. Uning qo‗lyozmalari orasida uchish apparatlari, parashyut, suv osti kemasi, 
avtomat to‗quv stanogi kabi ajoyib narsalarning loyihalarini topdilar. Bir necha yuz 
yillardan so‗ng bularning barchasi qaytadan ixtiro etildi. Samolyot paydo 
bo‗lmasdan yuz yillar avval Leonardo da Vinchi qushni eslatuvchi uchish 
apparatini yaratdi. 
Lekin rassom – Leonardoning asarlariga anchagina baxtli taqdir nasib etdi. U 
yaratgan asarlardan uning zamondoshlari ham, ularning avlodlari ham 
zavqlanishgan. 
Leonardo da Vinchi hayotining oxirgi ikki o‗n yilligini darbadarlikda, joydan 
joyga ko‗chib yurib o‗tkazishga majbur bo‗ldi. Shu davrda yaratgan eng mashhur 
asari «Mona Liza» portretidir (bu asarni yana «Jokonda» deb ham atashadi). Unda 
shaharlik badavlat ayol biroz jilmaygan, xayolga cho‗mgan, g‗amginroq holatda 
tasvirlangan. Bu go‗zal qiyofaga qarab ayolning boy va murakkab ichki dunyosini, 
uning o‗tkir aqlini his etish mumkin. Mona Liza tabiat manzarasi fonida 
tasvirlangan. Olisdagi tog‗lar, osmon, daryo va daraxtlar – bularning hammasi 
yengilgina tuman bilan qoplangan. 
Darbadarlikda hayot kechirgan rassom umrining so‗nggi yillarini Fransiyada 
o‗tkazdi va Ambauza shahri yaqinida vafot etdi. 

---

Buyuk rassomning o‗lmas asarlari hamon kelajak avlodlarga zavq 
bag‗ishlamoqda. Rassom ijodiy merosini o‗rganishga bo‗lgan qiziqish bugun ham 
so‗ngan emas. Rassomning hech bo‗lmaganda birgina asarini tomosha qilish uchun 
kishilar soatlab navbat kutishadi.