|
Titsian Vechtllo
Uygonish davrining buyuk va betakror rassomlaridan yana biri Titsian
Vechelliodir. U 1476-1576 yitlarda Venetsiyada yashab ijod etdi. Titsianni
zamondoshlari ―Ranggasvirchilar kdroli‖ va ―Kdoollar rashtayevirchiyei‖ deb
atashardi. Rassom tasviriy san‘atning kupgina janrlari — afsonaviy, portret,
manzara, maishiy, shuningdek, diniy mavzularda biri-biridan ajoyib va ulmas
asarlar yaratgan. Uning dastlabki asarlari k^atoriga ―Medichi‖, ―Papa navel III
Imperator Karl V ping jiyailari bilan birga‖, ―Shaxarlik Venera‖, ―Karl V‖ kabi
portretlarini kiritish mumkin. Kdrama - k;arshilik va munozaralarga boy XV
asrning ikkinchi yarmida Titsian dramatizm bitan tulib toshgan benazir asarlar
yaratdi. ―Iso alayxissalomga aza tutipg‖, ―Avliyo Sebayetyan‖ shular
jumlasidandir. Rassom ijodida porgret janri aloxida va asosiy urinni egallaydi.
Aynikra, uning ayollar timsolini tasvirlovchi asarlari uzining yuksak
badiiiligi, nafosatga boyligi bilan ajralib turadi.
≪
Lavina portreti
≫
, ―Danaya‖
―Kuzgu oldidagi Venera‖, ―Urbanoli Venera‖ nomli asarlarida rassomning estetik
karashlari yakk;ol namoyon buladi (100-rasm). Rassomning maishiy va diniy mav-
100-rasm. Titsian. Urbanoli Venera. zulardagi ―Ibodatxo-
naga kirinG, ―Iso atayxissayumga aza tutish‖, ―Yevropaning ugirlanishi‖,
―Tobutga kuyish‖, ―Tavba kdlayotgan Mariya Magdalina‖, ―Avliyo Sebastyan‖
suvratlari Uygonish davri san‘atinish gulgojlaridan bulib krldi (101-rayem).
Titsian asarlarining yana bir muxim jshati shundaki, u uzi ifodalagan
timsoltar, obrazlar vositasida butun boshli davr kiishlarining kdyofasini
tasvirlaydi. Masalan, rassom ―Kulkrp kiygan yigig‖ nomti asarida Uygonish davri
kishitarning tipik kdyofasini yarata olgan. Bu asarda uziga ishongan jasur
venetsiyalik yigit timsoli uziga xos tarzda aks etgan. Yigitchaning jiddiy karashida
oddiy va erkin xolatida navkdron yigitga xos kuch-kuvvat, jugshdinlik bark, urib
turibdi. Jiddiy tuk, rangdagi kostyum va ok rangli kishlak yigig-101-rayem.
Titsian. chaning ok,suyak zodagonlardan ekan-
Avliyo Sebastyan. ligini bitdiradi. Ijodkor umrining sunggi yittarida yaratgan
asarlarida milliy koloritga aloxida e‘tibor berdi. Uning bu intitishi aynik,sa,
asarlarda ifodatangan rashdan-rashta utigsda, nafislikda uz ifodasini togshi. Titsian
asarlari Uygonish davridagi Venetsiya ranggasvirining eng yaxshi jixatlarini uzida
aks ettiradi. Bu asarlarda rang-barang dunyoni chukur fatsafiy anglash, idrok etish,
undan zavk,lanish, tamsoltarning xayotiyligi, kipshlarning xarakgerini tevarak-
atrof, tabiat, jamiyat bitan boglik, xolda tasvirlash rassom ijodining mazmun-
moxiyatiga aylanganligini kurish mumkin. Titsian butun ijodida real xayot
kuvonchi va uning guzaltigini, kishilarning baxtga ishonchi va ezgulik tomon
doimiy talpinishi goyalarini aks ettirdi. Suvratlarda ranglarning boy, nozik va
bayramona beritishi uni jaxonning buyuk ranggasvirchitari katoriga olib chikdi.
Titsian asarlarshgshgg mazmuni uzining serbezaktigi, muxgashamtish bitan birga
kompozitsiya kridatariga jiddiy rioya etitshshi, aynik,SA ritmik tasvirlarning
boyligi, shakl va ranglarning xarakatda x,amda Xajmli ifodalanishi bilan bonsha
rassomlarning ijodidan keskin ajralib turadi.
"Ko'zgu oldidagi Venera"
Italiyancha - "Venere allo specchio". Asar 1555-yil atroflarida italiyalik rassom
Titiano Vecellio (1488/1490-1576 y.) tomonidan chizilgan. Sur'at Vashington
Milliy san'at galereyasiga tegishli. Rasmning o'lchami 124,5×105,5 sm.
Asar Titiano 60 yoshdan oshganida chizilgan. Titian bu rasmni yuqori baholaydi
va uni hech kimga sotishni xohlamaydi. Shuning uchun asar umrining oxirigacha
uning uyida qoladi. 1576-yilda, Titian vafotidan so'ng, rasm uning o'g'li Pomponio
Vecellioga meros bo'lib o'tadi. 1581-yilda Pomponio asarni Venetsiyalik
Kristoforo Barbarigoga boshqa rasmlar bilan birga sotadi. Barbarigodan esa o'g'li
Andrea Barbarigoga meros qoladi. Deyarli, uch asr davomida rasm Barbarigo
oilasining mulki sifatida Barbarigolar saroyi devorini bezab turgan.
1850-yilda Rossiya konsuli, Aleksandr Xvostovning yordami bilan Barbarigo
rasmlar to'plamini Nikolay I Ermitaj muzeyi kolleksiyasi uchun sotib oladi.
Keyinchalik, "Ko'zgu oldidagi Venera" asari Yangi Ermitajning Italiyadagi
ofislaridan biriga joylashtirilgan. U yerdan, bundan tashqari, Titianning yana bir
mashxur, "Tovba qilayotgan Mariya Magdalina (https://t.me/artgalereya/24)", asari
ham o'rin olgan.
1929-1934-yillarda SSSR hukumati Ermitaj kollektsiyasidagi rasmlarni sotishga
ruxsat berdi. Uning katta qismi vositachi(ular orasida Knoedler firmasi ham bor
edi)lar tomonidan o'sha paytda AQSh moliya vazirining o'rinbosari va yirik
kolleksionerlardan biri bo'lgan Endryu Mellonga (1855-1937) sotilgan. 1931-yilda
"Ko'zgu oldidagi Venera" va yana ikkita rasm - Peruginoning "Xochga mixlanish"
va Rafaelning "Madonna Alba"si bilan birgalikda AQShga olib ketilgan. AQShga
ushbu rasmlar olib ketilishida Nikolay Ilyin (SSSR Xalq savdo komissionerligi,
madaniy boyliklarni eksport qilish bo'yicha bo'lim boshlig'i) va Boris Kraevskiy
(SSSR Savdo bo'yicha SSSR Xalq komissarligi kengashi a'zosi)lar Mellon bilan
hamrohlik qilgan.
1937-yilda Endryu Mellon vafotidan keyin uning kollektsiyasi shtatga o'tadi va
Milliy san'at galereyasida hozirda saqlanayotgan rasmlar to'plamining asosini
tashkil etadi. Bular orasida "Ko'zgu oldidagi Venera" kartinasi ham bor.
San'atshunoslarning ta'kidlashicha, rasm Norman Rokvelning "Ko'zgudagi qiz"
(1954) rasmiga asos sifatida xizmat qilgan.
"Tavba qilayotgan Mariya Magdalina" , (1565-yil) Titian Vecellio (1490-
1576-y) Moybo'yoqda ishlangan, 119x97 sm. Ermitaj Davlat muzeyi, Sankt-
Peterburg.
Do'stlaringiz bilan baham: |
