9 класс (обязательный минимум по химии) Углеводы

• Tuzuvchi: MAHLIYOXON SHOKIROVNA
• BIOKIMYO fani o’qituvchisi.

Uglevodlarga umumiy tushuncha.

• Uglevodlarga umumiy tushuncha.
• Uglevodlar klassifikasiyasi.
• Monosaxaridlar.
• Oligosaxaridlar.
• Polisaxaridlar.

• Adabiyotlardan tegishli mavzuni o’qish

• Uglevod so’zini fanga
• 1844 yilda rus olimi
• Karl Genrixovich Smidt kiritgan.
• (1822-1894)
• Karl Genrixovich
• (Karl Ernst Genrix)
• Shmidt

Uglevodlar deb-tarkibi uglerod va suvdan iborat bo’lib,Сn(H2O)m tarkibga mos keluvchi organik moddalarga aytiladi. Ayrim uglevodlar glukoza,saxaroza,kraxmal,tarkibi bu formulaga muvofiq keladi.Ba’zilari metilpentoza C6H12O5, metilgeksoza C7H14O6 dezoksi qandlar javob bermaydi.Uglevodlar aralash funksional gruppali moddalar bo’lib, ular tarkibida spirt(OH),aldegid-CHO, keton >C=O gruppalari mavjud

• Uglevodlar deb-tarkibi uglerod va suvdan iborat bo’lib,Сn(H2O)m tarkibga mos keluvchi organik moddalarga aytiladi. Ayrim uglevodlar glukoza,saxaroza,kraxmal,tarkibi bu formulaga muvofiq keladi.Ba’zilari metilpentoza C6H12O5, metilgeksoza C7H14O6 dezoksi qandlar javob bermaydi.Uglevodlar aralash funksional gruppali moddalar bo’lib, ular tarkibida spirt(OH),aldegid-CHO, keton >C=O gruppalari mavjud

monosaxarid	disaxarid	polisaxarid
gidrolizga uchramaydigan va oddiy uglevodlarga ajralmaydigan glukoza, fruktozа	gidrolizlanganda ikkita monosaxarid molekulasiga ajraladigan saxaridlar saxaroza, maltoza, laktoza.	gidrolizlanganda ko’p sonli monosaxarid molekulasiga ajraladigan kraxmal, glikogen, selluloza, xitin.

Glukoza-C6H12O6. Glukoza shirin ta’mli(glikos-shirin) oq kristall modda bo’lib, suvda yaxshi eriydi. Erkin holda mevalarda, uzumda, asal, hayvon va odam organizmida uchraydi.Odam qonida 0,08-0,11%gacha glukoza bo’ladi. Qand kasaliga uchragan odam qonida va siydigida glukoza miqdori me’yoridan yuqori bo’ladi

• Glukoza-C6H12O6. Glukoza shirin ta’mli(glikos-shirin) oq kristall modda bo’lib, suvda yaxshi eriydi. Erkin holda mevalarda, uzumda, asal, hayvon va odam organizmida uchraydi.Odam qonida 0,08-0,11%gacha glukoza bo’ladi. Qand kasaliga uchragan odam qonida va siydigida glukoza miqdori me’yoridan yuqori bo’ladi

• MONOSAXARIDLAR

• BIOZALAR

• TRIOZALAR

• PENTOZALAR

• GEKSOZALAR

• GEPTOZALAR

• TETROZALAR

Saxaroza-С12Н22О11. Tabiatda qandlavlagi sharbatida(20%gacha), shakarqamish (25%gacha),palmada,makkajo’xorida ko’p bo’ladi. saxaroza - shirin ta’mli ,oq kristall modda

• Saxaroza-С12Н22О11. Tabiatda qandlavlagi sharbatida(20%gacha), shakarqamish (25%gacha),palmada,makkajo’xorida ko’p bo’ladi. saxaroza - shirin ta’mli ,oq kristall modda

Kraxmal – polisaxarid,ko’pchilik o’simliklar tarkibida bo’ladi. Guruchda, makkajo’xorida, bug’doyda, kartoshkada bo’ladi .O’simliklarda kraxmal fotosintez jarayonida hosil bo’ladi.

• Kraxmal – polisaxarid,ko’pchilik o’simliklar tarkibida bo’ladi. Guruchda, makkajo’xorida, bug’doyda, kartoshkada bo’ladi .O’simliklarda kraxmal fotosintez jarayonida hosil bo’ladi.

Selluloza- (С6Н10О5)n– polisaxaridlarning

• Selluloza- (С6Н10О5)n– polisaxaridlarning
• yana bir vakili o’simliklarning qurilish materiali hisoblanadi. Paxta tarkibida (95% gacha), daraxtda- (60% gacha) bo’ladi.
• paxta, doka filtr qog’oz-sellulozadan tarkib topgan